به گزارش خبرنگار ایرنا، محور اصلی این همایش که با همت دانشگاه شیراز و اداره‌کل محیط زیست فارس و همکاری دانشگاه‌های تربیت مدرس، دانشگاه تهران، حکیم سبزواری و علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برگزار شد، « کارآمدی مدیریتی و اثربخشی شبکه مناطق تحت حفاظت» بود و دانشگاهیان و فعالان محیط زیست، دستاوردهای و یافته‌های علمی خود را در ۹ محور مختلف ارائه کردند.
چالش‌های مناطق تحت حفاظت و راهکارهای مدیریتی، چارچوب‌ها و معیارهای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی مدیریت این مناطق، اثر بخشی حفاظتی مناطق تحت حفاظت بر تنوع زیستی، ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی برای تعیین اثر بخشی حفاظت، آموزش، آگاهی بخشی و توان‌افزایی در مدیریت مناطق، رویکردهای مشارکتی و هم‌افزایی دست‌اندرکاران در مناطق مدیریت تحت حفاظت، نوآوری و فناوری‌های نوظهور در این زمینه، تغییر اقلیم و آینده نگری تاب آوری این مناطق و معیارهای انتخاب و تعیین طبقه حفاظتی و بهبود شبکه مناطق تحت حفاظت، محورهای این رویداد ۲ روزه است که عصر فردا (پنجشنبه) پایان می‌یابد.
حفاظت از محیط زیست و تنوع زیست محیطی ایران پهناور با همه چالش‌هایی که با آن مواجه است نیازمند بروزرسانی ساختار، دانش و تکنولوژی است تا بتواند بر چالش‌های اقلیمی و انسانی فائق آید و این نیازمند مشارکت‌پذیری مردم و تشکل‌های مردم نهاد و بهره‌مندی از یافته‌های علمی دانشگاهیان و متخصصان است؛ واقعیتی که هدف اصلی سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت در دانشگاه شیراز نیز هست.
چنانکه مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس گفت، بسیاری از چالش‌هایی که فارس با آن مواجه است، مانند خشکسالی، توسعه نامتوازن و تغییرات کاربری مساله گریبانگیر بسیاری از استان‌های کشور نیز هست که هر یک تهدیدی برای تنوع زیستی به شمار می‌روند.
مشارکت مردم و استفاده از دانش دانشگاهیان، تنها چاره پالش‌های زیست محیطی فارس
به گفته لیلا تاجگردون در پی این چالش‌ها نیز می‌توان به وقوع مسائل مختلفی از جمله کشاورزی ناپایدار، بهره برداری بی رویه از منابع زیرزمینی و تخریب زیستگاه‌های ارزشمند طبیعی اشاره کرد.
او اظهار کرد: اینها نشان دهنده این است که زور چالش‌ها بیشتر از سواد حفاظتی ما است و باید فکری به حال این وضعیت محیط زیست کرد.
مدیرکل حفاظت محیط فارس، وضعیت این استان را اینگونه تشریح کرد؛ فارس پنجمین استان پهناور کشور به شمار می‌رود و حفاظت از این پهنه گسترده با تنوع زیستی، اقلیمی و اجتماعی چالش برانگیز است.
به گفته تاجگردون، فارس با سه پارک ملی، ۲ پناهگاه حیات وحش، ۹ منطقه حفاظت شده و ۲۱ منطقه شکارممنوع، مناطق تحت مدیریت خود را به ۲۱ درصد خاک این رسانده و در حفاظت از آنها عملا با چالش‌های بسیاری مواجه است.
او اذعان کرد: فارس ۱۴ تالاب دارد که با توجه به شرایط موجود و خشکسالی های رخ داده، بسیاری از آنها را از دست خواهیم داد.
فارس ۱۴ تالاب دارد که با توجه به شرایط موجود و خشکسالی های رخ داده، بسیاری از آنها را از دست خواهیم داد.
پیشنهاد مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس برای حفاظت از این دارایی‌های ارزشمند و تنوع زیستی آن، استفاده از مشارکت نهادهای مردمی و قرار گرفتن در کنار بدنه دانشگاهی بود.
تاجگردون گفت: تشکل های مردمی فارس توانسته اند در کمک به حل مشکلات بسیاری از مناطق تحت حفاظت فارس موفق واقع شوند؛ نمونه آن اقدامات آموزشی در منطقه لامرد و ساخت آبشخور و تامین علوفع در منطقه لارستان که هر دو نیز بسیار موثر واقع شد و به رشد چشمگیر حیات وحش در این مناطق انجامید.
او اظهار کرد: چاره ای نداریم، جز اینکه در کنار تمام تجهیزات نوین حفاظتی خود، به مردم نیز اعتماد کنیم و آنها را پای کار بیاوریم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اضافه کرد: قرار گرفتن مسئولان محیط زیست در کنار بدنه دانشگاهی نیز فرصتی ایجاد کرده تا انتقال دانش و تجارب صورت گیرد و امید است که مسئولان با دستی پر از سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت بازگردند.
دست یاری معاون محیط زیست طبیعی کشور به سوی دانشگاهیان
معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این همایش مهمترین محورها و رویکردهای سازمان محیط زیست زیست برای حفاظت از تنوع زیستی کشور را برشمرد و برای تحقق هر یک از آنها نیز از پژوهشگران دانشگاهی و دانش‌بنیان‌ها یاری طلبید.
حمید ظهرابی با بیان اینکه گشودن فضا برای مشارکت همه ذی نفعان در حفظ محیط زیست رویکرد اساسی حفاظت محیط زیست کشور در این دوره است، گفت: در این مسیر چند سیاست اصلی را به عنوان محورهای اصلی فعالیت خود دنبال می‌کنیم و در هر یک به گونه‌ای از دانشگاهیان و متخصصان انتظار کمک داریم.
دانش محوری یکی از محورهایی بود که ظهرابی به آن اشاره کرد و افزود: لازم است که انتقال دانش و تکنولوژی نوین حفاظتی و روش‌های نوین حفاظت جایگزین روش‌های قدیمی شود؛ همکاران ما باید پذیرا باشند و اساتید دانشگاه نیز این مباحث را تئوریزه و منتقل کنند تا آرام آرام و بدون وارد شدن شوک، به سوی روش‌های نوین حفاظتی حرکت کنیم.
او ادامه داد: سازمان محیط زیست با کمبود شدید نیرو و محیط بانان برای ادای ماموریت خود مواجه است و استفاده از تکنولوژی می‌تواند این ضعف را پوشش دهد.
وی از شرکت‌های دانش بنیان، دانشگاه‌ها و متخصصان خواست تا اقدام به بومی سازی تکنولوژی‌هایی کنند که می توانند به حفاظت محیط زیست کمک کند.
مشارکت پذیری دیگر رویکرد اساسی سازمان حفاظت محیط زیست کشور است؛ ظهرابی در این زمینه اظهار کرد: اگر خوب در این زمینه برنامه ریزی شود؛ همراه با آموزش و توانمندسازی به پیش رویم و تسهیم عادلانه منافع از تنوع زیستی با جامعه محلی به صورت واقعی انجام شود، نتایج درخشان خواهد بود.
توافق سازی از دیگر رویکردهای بود که معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور به آن اشاره کرد و گفت که این موضوع، شعار دولت چهاردهم نیز هست.
به گفته او برای اینکه در حفاظت از تنوع زیستی محیط زیست جریان سازی انجام شود، نیازمند دانش اقناعی در برنامه‌های بخش دولتی، خصوصی و هستیم تا دیگر دستگاه اقناع شوند که حفظ تنوع زیستی تا چه اندازه می تواند در حفظ پایداری سرزمین موثر باشد
ظهرابی در این خصوص، این را هم یادآور شد که .باید مقامات کشور به نقش و اهمیت تنوع زیستی آگاه شوند تا یک همکاری عملی از دل برآمده شکل گیرد. کسی که در این زمینه با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری می کند، باید از قید نمایش دادن عبور کرده و آگاهانه همکاری و مشارکت داشته باشد.
تسهیم منافع زیست محیطی بدون بدون آسیب رساندن به محیط زیست نیز دیگر رویکرد معاونت محیط زیست طبیعی کشور است؛ ظهرابی گفت: باید بدانیم، چه کنیم تا منفعت هایی از حفظ و تنوع زیستی ایجاد و میان ذی‌نفعان تقسیم شود، اما آسیبی به این منابع ارزشمند وارد نشود.
او با بیان اینکه موضوع حفاظت نیازمند پایداری است، ادامه داد: این پایداری زمانی شکل می گیرد که ۲ مقوله اقتصاد و خواست اجتماعی در کنار آن قرار گیرد؛ محیط زیست، اقتصاد و اجتماع سه ضلع پایداری هستند و این سه باید با یکدیگر پیوند پیدا کنند.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور در اینجا نیز از دانشگاهیان و متخصصان خواست تا در این زمینه مدل و راهکار ارائه کنند.
او اضافه کرد: جانشین پروری نیز موضوع مهمی است؛ نسل محیط بانان امروز کشور که در حال بازنشسته شدن هستند، در بسیاری موارد تک مهره‌هایی هستند که نبود آنها می‌تواند بسیاری از اجزای برنامه های حفاظتی را از هم بگسلد.
ظهرابی افزود: اگر ما نیروی جدید و توانمند را به این بدنه تزریق نکنیم، پنج سال آینده جمعیت آن کمتر از نصف خواهد شد؛ بنابراین استخدام و همه جانبه پرورش دادن محیط بانان، بخشی است که دانشگاه می تواند در تحقق ان، محیط زیست را کمک کند.
پرداختن به شیوه های مختلف حکمرانی رویکرد دیگر سازمان محیط زیست کشور است که ظهرابی برای دستیابی به آن، دست نیاز به سوی پژوهشگران دانشگاهیان دراز کرد. او گفت: باید حکمرانی زیست محیطی را تئوریزه و مدل‌های آن را بومی کنیم و در این قالب نقش دولت و سازمان محیط زیست روشن شود.
به گفته معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور در زمان حاضر تنها ۱۲ درصد از محیط زیست ایران محافظت می شود که شامل مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست است و اگر حفاظت، تنوع بخشی شود، مناطق شکار ممنوع نیز به آن افزوده می‌شود.
اعلام آمادگی دانشگاه شیراز برای یاری حفاظت محیط زیست فارس و کشور
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز در ادامه این همایش گفت: مناطق تحت حفاظت، گنجینه های طبیعی هستند که حفاظت از آنها حیاتی است؛ امروز حفاظت از این گنجینه، با چالش های متعدد از جمله فشارهای انسانی، تغییرا ت اقلیمی و مسائل مدیریتی مواجه است.
بهرام همتی نژاد، اظهار کرد: دانشگاه شیراز کوشیده تا با تلفیق علم و عمل، گام های موثری در جهت بهبود حفاظت از این مناطق بردارد و تا کنون نیز پروژه های متعددی را با سازمان محیط زیست کشور و فارس اجرایی کرده است.
دانشگاه شیراز تا کنون ۳۸ طرح مشترک را با سازمان محیط زیست اجرایی کرده و ۲۶ طرح نیز در دست اجرا دارد.
به گفته او دانشگاه شیراز تا کنون ۳۸ طرح مشترک را با سازمان محیط زیست اجرایی کرده و ۲۶ طرح نیز در دست اجرا دارد.
همتی نژاد، این طرح های مشترک را نشان دهنده همکاری بالای دانشگاه شیراز و سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد و گفت: این دانشگاه برای استفاده از فناوری‌های نوین از جمله سنجش از راه دور و هوش مصنوعی در پایش زیستگاه ها نیز برنامه ریزی کرده و راه اندازی درمانگاه دامپزشکی حیات وحش، تاسیس دوره های دانشگاهی درباره حیات وحش و پاسداشت محیط زیست و طراحی برنامه‌های دانشگاهی برای جوامع محلی را هم در برنامه دارد.
آنچه مسئولان همه بر آن متفقند، اینکه، آموزش مردم و استفاده از ظرفیت‌های گسترده گروه‌های مردمی می‌تواند در حفاظت محیط زیست بسیار مثمر ثمر باشد و از سوی دیگر نیز تلفیق دانش بومی و یافته های علمی می تواند به برنامه های پایدار مدیریتی منجر شود.
