به گزارش خبرنگار ایرنا، روابط میان ایران و ازبکستان ریشه در سال‌های دور دارد؛ زمانی که شهرهای سمرقند و بخارا به‌عنوان مراکز علمی و فرهنگی جهان اسلام شناخته می‌شدند و زبان فارسی در این مناطق رواج داشت. پس از استقلال ازبکستان در سال ۱۹۹۱ (۱۳۷۰ شمسی)، ایران از نخستین کشورهایی بود که این استقلال را به رسمیت شناخت و با این کشور روابط دیپلماتیک برقرار کرد. در سال‌های اخیر، با تغییرات سیاسی در ازبکستان و تمایل دو کشور به گسترش همکاری‌ها، روابط دوجانبه وارد مرحله‌ای جدید شده است.
در همین چارچوب است که باید سفر امروز (یکشنبه) عبدالله عارفوف نخست وزیر ازبکستان به تهران جهت دیدار با مقام های کشورمان و شرکت در همایش تجاری مشترک فعالان اقتصادی دو کشور، را ارزیابی کرد.
سفری که به گفته اکبر گداری مدیرکل دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران، علاوه بر همایش یادشده، با افتتاح مرکز تجاری ازبکستان در ایران نیز همراه خواهد شد.
میراث مشترک تاریخی
ایران و ازبکستان با اشتراکات تاریخی، زبانی و تمدنی عمیق، پیوندهای فرهنگی مستحکمی را شکل داده‌اند.
منطقه‌ای که امروزه به عنوان ازبکستان شناخته می‌شود، در گذشته بخشی از قلمرو فرهنگی و تمدنی ایران بزرگ بوده است. شهرهای تاریخی مانند سمرقند و بخارا، مراکز مهم علمی، فرهنگی و دینی در جهان اسلام و تمدن ایرانی محسوب می‌شدند. این شهرها محل فعالیت دانشمندان و ادیبان برجسته‌ای بودند و زبان فارسی به عنوان زبان علمی و ادبی در این مناطق رواج داشت و آثار بسیاری به این زبان نگاشته شده‌اند.
زبان فارسی نقش مهمی در پیوندهای فرهنگی ایران و ازبکستان ایفا کرده است. در شهرهایی مانند سمرقند و بخارا، زبان فارسی به عنوان زبان ارتباطی و فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گرفت. حتی امروزه نیز، اقلیت‌های فارسی‌زبان در این مناطق حضور دارند و زبان فارسی به عنوان میراث فرهنگی مشترک مورد توجه است.
روابط سیاسی و پیشینه آن
روابط سیاسی ایران و ازبکستان در سال‌های اخیر روندی رو به رشد داشته و به سمت تقویت همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف حرکت کرده است.
ایران در دسامبر ۱۹۹۱ (آذر ۱۳۷۰) استقلال ازبکستان را به رسمیت شناخت و در مه ۱۹۹۲ (اردیبهشت ۱۳۷۱) روابط دیپلماتیک میان دو کشور برقرار شد.
سفارت ایران در تاشکند در نوامبر ۱۹۹۲ (آبان ۱۳۷۱) و سفارت ازبکستان در تهران در مه ۱۹۹۵ (اردیبهشت ۱۳۷۴) افتتاح شدند.
در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱)، رئیسان جمهوری ایران و ازبکستان در سمرقند دیدار کردند و ۱۷ توافق‌نامه در زمینه‌های انرژی، حمل‌ونقل و تجارت به امضا رساندند.
این توافق‌ها نشان‌دهنده تمایل دو کشور به گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی است.
همچنین ازبکستان از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای حمایت کرده است و دو کشور در زمینه‌های امنیتی و ثبات منطقه‌ای، به ویژه در افغانستان، همکاری دارند.
در همین چارچوب پروژه‌های مشترکی مانند راه‌آهن ازبکستان-افغانستان-ایران برای تقویت ارتباطات منطقه‌ای در دست اجرا هستند.
گذشته مشترک، آینده‌ای همگام
با وجود تفاوت‌های سیاسی و فرهنگی، ایران و ازبکستان با تأکید بر منافع مشترک، به دنبال تقویت روابط دوجانبه هستند. توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی می‌تواند به تعمیق روابط سیاسی بین دو کشور کمک کند.
در مجموع، روابط سیاسی ایران و ازبکستان در مسیر تقویت و گسترش قرار دارد و با توجه به اراده سیاسی موجود، چشم‌انداز روشنی برای همکاری‌های آینده متصور است.
با توجه به اشتراکات فرهنگی، تاریخی و تمدنی، ایران و ازبکستان ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف دارند و از این رو توسعه روابط اقتصادی، ترانزیتی به همراه دیپلماسی فرهنگی و علمی می‌تواند به تعمیق روابط سیاسی و تقویت ثبات در منطقه آسیای مرکزی منجر شود.
