به گزارش ایرنا، لرستان چهار فصل ویترینی از شرایط رنگارنگ آب و هوایی است، خاک حاصلخیز، مراتع و جنگل های ستبر، رودخانه های خروشان و سرزنده، چشمه سارهای روان و زلال و از همه مهم تر همت والای مردم و علاقه وافر آنها به طبیعت و کشاورزی، پیوند ناگسستنی میان دستان پینه بسته و خاک زرخیز ایجاد کرده است.
کشاورزی لرستان با حدود ۷۰۰ هزار بهره بردار در قالب ۱۴۰ هزار خانوار، نقش عمده ای در اقتصاد و چرخش اقتصادی فصل ها دارد و در حالیکه میانگین اشتغال بخش کشاورزی در کشور ۱۸ درصد عنوان می شود، این میزان در استان به بیش از ۲۵ درصد هم می رسد.
هرچند عدم بهره وری از منابع آبی بالا، کشاورزی لرستان را هم در خطر قرار داده است، اما ظرفیت این حوزه همچنان یکی از سردمداران توسعه و اشتغال به شمار می رود و می توان با اجرای طرح های به صرفه آبی، علاوه بر درآمدزایی از داشته های استان نیز محافظت کرد.
پرورش کرم ابریشم و صنعت نوغان داری در سال های اخیر مورد توجه مسوولان و مردم قرار گرفته و کشاورزی لرستان گام در "راه ابریشمی" نهاده است تا این صنعت کمتر شناخته شده هم در استان تجربه شود و حالا باید دید رونق و ماندگاری خواهد داشت یا نه؟
نوغان داری از سال ۹۵ در استان مطرح و طی سال های نخستین، بیشتر کارهای ترویجی و آموزش علاقه مندان صورت گرفت، حالا هم هرچند این فعالیت تا حدودی در استان ناشناخته مانده است اما افرادی هم هستند که در راه ابریشم گام نهاده اند و امید می رود با توجه به شرایط مستعد استان برای پرورش درخت توت، این صنعت در سال های آینده حرف ها برای گفتن داشته باشد.
ترویج نوغان داری از سال ۹۵ جهت ایجاد اشتغال، افزایش معیشت باغداران، دامداران و کشاورزان برای اولین بار با نظارت و برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی خرم آباد اجرا شد و پس از برگزاری دوره آموزش بیش از ۱۰۰ نفر از علاقه مندان در راستای توسعه زیر ساخت های آن و غرس نهال های انواع توت درختی با برنامه ریزی پرورش کرم ابریشم در دستور کار این مدیریت قرار گرفت.
آغاز راه ابریشمی
به گفته مدیر طیور و زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان، نوغان داری یا پرورش کرم ابریشم از سال ۱۳۹۵ در دستور کار قرار گرفت و اکنون هر ساله در ابتدای بهار همزمان با سراسر کشور، در استان نیز انجام می گیرد.
علی داوری با بیان اینکه واحد شمارش در پرورش کرم ابریشم جعبه است، می گوید: تعداد ۱۶۶ جعبه نوغان از سال ۹۵ تاکنون بین حدود ۱۶۰ نفر از بهره برداران توزیع شده و میزان نیاز برگ توت برای هر جعبه در حدود یک تن برگ با شاخه بوده که این مقدار برگ توسط حدود ۱۵۰ درخت توت اصلاح شده تامین می شود.
وی تصریح کرد: این فعالیت با توجه به اینکه تنها یک بار در سال و همزمان با شروع جوانه زنی برگ ها انجام می شود، به عنوان یک شغل جانبی و مناسب زنان روستایی پیشنهاد می شود.
مدیر طیور و زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان ادامه داد: زیرساخت پرورش کرم ابریشم، توسعه درختان توت و توتستان هاست به همین منظور از سال ۹۵ تاکنون تعداد ۳۱ هزار و ۱۹۰ اصله نهال توت در شهرستان های استان کاشته و از ابتدای امسال نیز ۱۰ جعبه نوغان در سطح شهرستان های کوهدشت، سلسله، ازنا و الیگودرز توزیع شده است.
داوری گفت: نوغان داری یا پرورش کرم ابریشم در حدود ۵۰ روز به طول می انجامد که شامل پنج سن و چهار خواب در دوره پرورش بوده که پایان سن پنجم همراه با شروع پیله تنی است.
وی یادآور شد: در پایان پرورش با رعایت شرایط مدیریتی می توان به ازای هر جعبه تا حدود ۳۵ کیلوگرم پیله تر برداشت کرد که از هر ۲.۵ کیلوگرم پیله تر یک کیلوگرم پیله خشک به دست می آید.
نوغان داری در لرستان، هنور ناشناخته اما امیدوارکننده
مدیر طیور و زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان اضافه کرد: باتوجه به اینکه میزان تولید در استان به اندازه ای نرسیده که صنایع جانبی ایجاد شود، بنابراین پیله ها توسط دلالان خریداری و به استان های شمالی ارسال می شود، اما چنانچه این روند در استان توسعه یابد، می توان برای احداث صنایع تبدیلی نیز اقدام کرد.
داوری زیرساخت اصلی نوغان داری را کاشت درخت توت دانست و اظهار داشت: برای صرفه اقتصادی بالا باید هر نوغان دار ۱۰۰ تا ۲۰۰ اصله درخت داشته باشد از طرفی با توجه به آب بری این باغات، کاهش بارندگی و خشکسالی نیز در افت تولید موثر خواهد بود.
حمایت های دولتی در سال ۱۴۰۴
وی در خصوص حمایت های دولت از این صنعت نیز گفت: توزیع نهال توت یارانه ای، توزیع جعبه نوغان تفریخ شده و تفریخ نشده یارانه ای و خرید تضمینی پیله از جمله حمایت های دولت و مرکز توسعه نوغانداری کشور است.
(عملی که در آن لارو یا همان نوزاد حشره هایی بعضا بال دار مانند مگس، شروع به فعالیتی پر تکاپو و به ظاهر طاقت فرسا کرده که پس از سپری کردن دوره نخستین رشد داخل تخم برای خروج از آن برای ورود به دنیا از خود نشان می دهند را تفریخ گویند)
داوری با اشاره به قیمت نهاده های پرورش کرم ابریشم در سال ۱۴۰۴ افزود: جعبه نوغان تفریخ شده یک میلیون ریال، هر اصله نهال توت ۲۵ هزار ریال و خرید تضمینی پیله تر حدود سه میلیون و هزار۵۰۰ تا چهار میلیون ریال تعیین شده است و بابت هرکیلوگرم پیله خشک ابریشم نیز تا هشت میلیون ریال پرداخت می شود.
شرایط لرستان برای پرورش کرم ابریشم مناسب است
عضو هیات علمی گروه آموزشی گیاه پزشکی دانشگاه لرستان نیز شرایط استان برای پرورش کرم ابریشم را خوب توصیف می کند و می گوید: مواردی شامل دما، رطوبت، و توتسان باید در این فعالیت در نظر گرفته شود.
به گفته دکتر اسدالله حسینی چگنی اغلب مناطق لرستان در فصل بهار دمایی بین ۲۰ تا ۳۰ درجه دارند که برای رشد کرم ابریشم ایده‌آل است، همچنین در مناطق کوهپایه‌ای مانند دلفان، سلسله، خرم‌آباد و پلدختر، معمولا رطوبت به اندازه‌ای است که با کمک تجهیزات ساده می‌توان شرایط مناسب را ایجاد کرد و بسیاری از مناطق برای کاشت درخت توت با مدیریت منابع آبی مناسب هستند.
وی همچنین در خصوص ویژگی‌های مورد نیاز توت برای نوغان داری افزود: کرم ابریشم به برگ‌های نازک، نرم و پرآب نیاز دارد و برگ‌های سفت یا چرمی باعث کاهش تغذیه و رشد ناقص لاروها می‌شوند از طرفی گونه هایی که برگ آنها پروتئین و نیتروژن بیشتری دارد، برای تولید پیله‌های سنگین‌تر مناسب‌تر هستند.
عضو هیات علمی گروه آموزشی گیاه پزشکی دانشگاه لرستان برداشت‌پذیری خوب و مقاومت به خشکی و آفات را از دیگر ویژگی های ضروری درخت توت برای نوغان داری برشمرد و گفت: توت ژاپنی، چینی و هندی انواع رایج و مناسب درختان برای نوغانداری هستند در حالیکه بعضی گونه‌های بومی ایران مثل توت‌های مناطق آذربایجان، خراسان و گیلان که در برنامه‌های اصلاح نژاد، ویژگی‌های برتر پیدا کرده اند نیز مناسب می باشند.
پیشنهاد ایجاد مراکز نوغانداری خانگی
حسینی چگنی تاکید کرد: درختان توت بومی در لرستان وجود دارند، اما امکان دارد برای پرورش تجاری کرم ابریشم مناسب نباشند.
وی تصریح کرد: بطور معمول در فروردین تا اردیبهشت تخم‌ها به مراکز پرورشی داده می شود و پس از طی مراحل مختلف، اگر هدف تولید نخ ابریشم باشد، باید قبل از خروج پروانه از پیله، عملیات خشک‌کردن یا پخت پیله انجام شود.
وی اظهار داشت: باید برای توسعه پرورش کرم ابریشم در لرستان، احداث مراکز نوغانداری کوچک خانگی یا روستایی با حمایت فنی، آموزشی و تامین برگ توت در دستور کار قرار گیرد تا این فرآیند در بازه حدود ۲ماهه با موفقیت اجرا شود.
