به گزارش خبرنگار ایرنا، پس از ۳۰ سال ارتباط تاریخی ایجاد شده بین آزادی جستجو، انتقال و دریافت اطلاعات و منافع عمومی همچنان به همان اندازه که در زمان امضای آن مطرح بود، استمرار دارد، روز جهانی آزادی مطبوعات ۲۰۲۵ بر چگونگی تاثیر هوش مصنوعی بر آزادی مطبوعات، جریان آزاد اطلاعات، استقلال رسانه‌ها، هدف جهانی تضمین دسترسی به اطلاعات و حمایت از آزادی‌های اساسی تمرکز دارد.
سوم می سال ۲۰۲۵، سی و دومین سالگرد روز جهانی آزادی مطبوعات است، یک مناسبت جهانی که توسط سازمان ملل متحد برای تجلیل از اصول اساسی آزادی مطبوعات، ارزیابی وضعیت آن در سراسر جهان و تجلیل از روزنامه‌نگارانی که جان خود را در حین انجام وظیفه از دست داده‌اند، تعیین شده، این روز همچنین یادآور تصویب اعلامیه ویندهوک در سال ۱۹۹۱ است که پایه و اساس مطبوعات آزاد، مستقل و کثرت‌گرا را بنا نهاد.
موضوع روز جهانی آزادی مطبوعات امسال، "گزارشگری در دنیایی شجاعانه و نو، تاثیر هوش مصنوعی بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها" است، این تمرکز بر تاثیرات دگرگون کننده هوش مصنوعی بر روزنامه‌نگاری، شامل فرصت‌ها و چالش‌ها تاکید دارد در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند جمع‌آوری و انتشار اخبار را افزایش دهد، نگرانی‌هایی را در مورد اطلاعات نادرست، جعل عمیق و فرسایش صداقت روزنامه‌نگاری نیز ایجاد می‌کند، البته این موضوع بر نیاز به دستورالعمل‌های اخلاقی و نظارت انسانی برای اطمینان از اینکه هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای حمایت از آزادی مطبوعات به جای تضعیف آن عمل می‌کند، تاکید دارد.
آزادی مطبوعات سنگ بنای جوامع دموکراتیک بوده و به مردم این امکان را می‌دهد که تصمیمات آگاهانه بگیرند و صاحبان قدرت را پاسخگو نگاه دارند، این آزادی شفافیت را تضمین، گفت و گو را تقویت و از حمایت های حقوق بشری حمایت می‌کند، با این حال روزنامه‌نگاران در سراسر جهان همچنان با تهدید، سانسور و خشونت روبرو هستند تا جایی که به گفته یونسکو، ارتقای امنیت روزنامه‌نگاران و مبارزه با مصونیت از مجازات برای کسانی که به آنها حمله می‌کنند، اقدامات اصلی در حمایت از آزادی مطبوعات است.
روز جهانی آزادی مطبوعات به عنوان یادآوری برای دولت‌ها در مورد لزوم احترام به تعهدشان به آزادی مطبوعات بنا نهاده شده، همچنین این روز، روزی برای تامل در میان متخصصان رسانه در مورد مسایل آزادی مطبوعات و اخلاق حرفه‌ای است. این روز همچنین فرصتی است برای گرامیداشت اصول اساسی آزادی و ارزیابی وضعیت آزادی مطبوعات در سراسر جهان، دفاع از رسانه‌ها در برابر حملات به استقلال آنها و ادای احترام به روزنامه‌نگارانی که جان خود را در حین انجام وظیفه از دست داده‌اند.
رشد سریع و استفاده از هوش مصنوعی (AI) در حال تغییر روزنامه‌نگاری، رسانه و آزادی مطبوعات به شیوه‌های بزرگی است، در حالی که اصول رسانه‌های آزاد، مستقل و کثرت‌گرا همچنان حیاتی هستند، تاثیر هوش مصنوعی بر جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات عمیق بوده و هم فرصت‌های نوآورانه و هم چالش‌های جدی را ارایه می‌دهد.
هوش مصنوعی می‌تواند با آسان‌تر کردن دسترسی به اطلاعات، فراهم کردن امکان برقراری ارتباط بیشتر افراد در سراسر جهان و تغییر نحوه جریان اطلاعات در سطح جهانی، به حمایت از آزادی بیان کمک کند.
در عین حال، هوش مصنوعی خطرات جدیدی را نیز به همراه دارد، در واقع می‌توان از آن برای انتشار اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده، افزایش نفرت‌پراکنی آنلاین و پشتیبانی از انواع جدید سانسور استفاده کرد، برخی از بازیگران از هوش مصنوعی برای نظارت گسترده بر روزنامه‌نگاران و شهروندان استفاده و تاثیر منفی بر آزادی بیان می‌گذارند.
پلتفرم‌های (نرم افزار) بزرگ فناوری از هوش مصنوعی برای فیلتر کردن و کنترل محتوای دیده شده استفاده و آنها را به دروازه‌بانان قدرتمند اطلاعات تبدیل می‌کنند، نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد که هوش مصنوعی ممکن است رسانه‌های جهانی را بیش از حد شبیه به هم کند، دیدگاه‌های مختلف را کاهش دهد و رسانه‌های کوچک‌تر را کنار بزند.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند با خودکارسازی وظایف، کارآمدتر کردن آنها و کمک به آنها برای همگام شدن با تقاضا، به سازمان‌های رسانه‌ای کمک کند، اما در عین حال سلامت مالی بسیاری از رسانه‌ها رو به وخامت است تا جایی که ابزارهای هوش مصنوعی مولد، محتوای روزنامه‌نگاری را بدون پرداخت عادلانه، دوباره استفاده می‌کنند و درآمد رسانه‌های مستقل را از آنها می‌گیرند و آن را به پلتفرم‌های فناوری و شرکت‌های هوش مصنوعی می‌دهند.
هوش مصنوعی نقش بزرگ‌تری در انتخابات نیز ایفا می‌کند و به بررسی واقعیت و مبارزه با اطلاعات نادرست کمک می‌کند، همچنین ابزارهایی را در اختیار روزنامه‌نگاران و رای‌دهندگان قرار می‌دهد تا از مشارکت آگاهانه در دموکراسی حمایت کنند؛ اما هوش مصنوعی خطراتی نیز ایجاد می‌کند تا جایی که می‌توان از آن برای تولید محتوای جعلی اما واقع‌گرایانه، مانند جعل عمیق، استفاده کرد که این مساله می‌تواند باعث آسیب به اعتماد سیستم‌های دموکراتیک شود، رسیدگی به این چالش‌ها مستلزم همکاری بین دولت‌ها، رسانه‌ها و جامعه مدنی است.
ضروری است که نقش حیاتی مطبوعات آزاد در جامعه به رسمیت شناخته شود و از حفاظت روزنامه‌نگاران و یکپارچگی اطلاعات آنها حمایت به عمل آید، در عصری که به طور فزاینده‌ای تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار دارد، حفاظت از آزادی مطبوعات نیازمند هوشیاری، استانداردهای اخلاقی و تعهد به حقیقت است.
