به گزارش خبرنگار ایرنا، طرح زوج و فرد خودروها در شهر همدان از اواسط فروردین ۱۴۰۲ کلید خورد و بر این اساس خودروها (طبق رقم پلاک) نباید از ساعت ۱۶ تا ۲۱ وارد محدوده طرح شامل خیابان های میرزاده عشقی، خیابان پاسداران، خیابان شهیدان بهادربیگی، بلوار غبار همدانی، خیابان فلسطین، بلوار نیروی انتظامی، بلوار بدیع الزمان، خیابان هفده شهریور، خیابان شهید چیت سازیان، خیابان طالقانی و میدان جهاد می شدند.
اوایل اجرای این طرح، محدوده زیادی جزو زوج و فرد قرار گرفت اما با گذشت زمان تیمی متشکل از فرمانداری، مرکز کنترل ترافیک شهرداری و پلیس راهور طرح را بازنگری و تغییرات جزیی در آن با حذف برخی معابر از محدوده طرح ایجاد کرد.
اجرای طرح تردد زوج و فرد خودروها از آن جایی اهمیت و ضرورت یافت که خیابان بوعلی و اکباتان شهر همدان تبدیل به پیاده راه شد و بخش زیادی از ترافیک این۲ مسیر منتهی به میدان مرکز شهر، به دوش دیگر معابر افتاد.
آخرین داده های آماری گویای این است که حدود ۲۷۰ هزار دستگاه خودرو در شهر همدان تردد دارند که ۶۰ درصد ترددها به مرکز شهر منتهی می شود که این تعداد خودرو، بیش از ۲ برابر ظرفیت و گنجایش خیابان های موجود در مرکز استان است.
با این اوصاف کارشناسان امور ترافیکی راه چاره ای جز اجرای طرح زوج و فرد برای نفس کشیدن خیابان ها و رهایی معابر از معضل ترافیک نیافتند و این طرح در اواخر سال ۱۴۰۱ آزمایشی اجرا شد.
ناگفته پیداست که طرح زوج و فرد یکی از سیاست‌های مدیریت ترافیک شهری به شمار می رود که مزایای زیادی از جمله محدود شدن حدود نیمی از خودروها برای تردد در برخی از معابر و به دنبال آن کاهش حجم ترافیک، کاهش انتشار آلاینده در هوا و بهبود کیفی هوا به ویژه در کلان شهرها، روان شدن ترافیک و تسهیل در عبور و مرور به همراه دارد.
کاهش ۵۰ درصدی ترافیک با اجرای طرح زوج و فرد
اهمیت اجرای محدودیت های ترافیکی زمانی آشکار می شود که بدانیم همدان ارتباط دهنده ۱۰۰ درصد استان های غربی و نیمی از استان های جنوبی به مرکز کشور است در ایام مذهبی به ویژه اربعین حسینی زائران ۱۶ استان کشور به طور مستقیم از مسیرهای شهر همدان برای تردد به سمت مرز و کربلای معلی استفاده می کنند.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی پلیس راهور، استان همدان با ۴۰۴ هزار دستگاه خودرو ۱،۶ درصد از خودروهای کشور، ۱.۱ درصد موتورسیکلت کشور و با ۵۶۳ هزار جلد انواع گواهینامه، یک درصد رانندگان کشور را در خود جای داده ، این استان با تراکم جمعیت (نسبت به ترافیک) ۹۰ نفر رتبه هفتم کشور را دارد همچنین ۱.۲ درصد جانباختگان سوانح رانندگی درون شهری کشور مربوط به همدان است.
به گفته رییس پلیس راهنمایی و رانندگی همدان، برای کاهش بار ترافیکی همدان باید در ۶ بخش کار عملیاتی صورت گیرد که شامل تسریع در تکمیل کنارگذر شرق به غرب شهر همدان، کمربندی اسدآباد، کمربندی جاده ملایر به تهران، جابجایی میدان میوه و تره با توجه به جانمایی آن در جاده تهران، مکانیزه کردن پل های عابر پیاده و مجهز شدن چهار راه ها به پنل خورشیدی است.
سرهنگ غلامعلی همایی امجد افزود: چهار ماموریت و تکلیف پلیس راهور، مدیریت ترافیک، روان سازی و تسهیل در تردد، کاهش جانباختگان سوانح درون شهری و پیشگیری با استفاده از ظرفیت های مختلف از جمله آموزش و فرهنگسازی کاربران ترافیک است.
وی اضافه کرد: شهر همدان به دنبال افزایش شمار خودروها و تبدیل شدن ۲ خیابان به پیاده راه، گنجایش لازم برای تردد این میزان وسیله نقلیه را نداشت و اجرای طرح زوج و فرد ضروری به نظر می رسید بنابراین پلیس در راستای سه ماموریت نخست، اجرای طرح زوج و فرد را آغاز کرد که نتیجه آن کاهش ۵۰ درصدی بار ترافیک به ویژه در محدوده پرتردد آرامگاه بوعلی سینا شهر همدان بود.
رییس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان بیان کرد: طرح زوج و فرد از ساعت ۱۶ تا ۲۱ اجرایی شده که در این زمان مردم مراجعه ای برای کار اداری به محدوده های تعیین شده ندارند و مراجعات به هسته مرکزی و محدوده طرح برای امور و خریدهای روزانه بوده که در این باره هم می توانند متناسب با پلاک وسیله نقلیه در روزهای زوج یا فرد کار خود را انجام دهند.
ساعت زوج و فرد افزایش یابد
سرهنگ همایی امجد معتقد است با وجود تاثیر مثبت اجرای طرح زوج و فرد در کاهش ترافیک اما سالانه ۳۰ تا ۳۵ هزار دستگاه خودرو نوشماره به شمار خودروهای موجود در استان همدان اضافه در عین حال ۳۱ تا ۳۲ هزار جلد گواهینامه جدید صادر و به شمار کاربران ترافیک روز به روز افزوده می شود بنابراین به علت افزایش همه مولفه های تاثیر گذار در ترافیک باید نسبت به افزایش ساعات محدودیت ترافیک زوج و فرد نیز اقدام شود.
وی با بیان اینکه اعمال محدودیت های ترافیکی در قالب طرح زوج و فرد علاوه بر عصر هنگام باید صبح تا ظهر هم اجرا شود افزود: مولفه های فراوانی در ترافیک و افزایش یا کاهش تصادفات موثر است اما همه چشم به پلیس دوخته اند در حالیکه سایر نهادها مسوولیت بیشتری دارند.
رییس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان اظهار کرد: همدان تنها استان بدون کنارگذر در کشور است و کنارگذر در حال ساخت آن همچنان تکمیل نشده است.
سرهنگ همایی اضافه کرد: در صورت تصادف یک دستگاه کامیون و تریلی بلافاصله کیلومترها ترافیک در شهر ایجاد می شود برای نمونه یک دستگاه تریلی اوایل هفته جاری در بلوار ارتش شهر همدان دچار سانحه شده که این تصادف موجب کشیده شدن ترافیک تا میدان بار شده بود.
وی بیان کرد: در صورت فعال شدن کمربندی و هدایت خودروها از نزدیکی پلیس راه همدان - تهران به سمت میدان عاشورا بدون ورود به مرکز شهر، جابجایی صنوف فعال در راسته حسین خانی و انتقال صنوف فعال در میدان میوه و تره بار با تسریع در ایجاد محل جدید پیش بینی شده، پلیس به راحتی می تواند طرح ممنوعیت ورود کامیون به مرکز شهر را اعمال کند و این در کاهش بروز گره های ترافیک و سوانح احتمالی موثر است.
رییس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان گفت: کمبود دوربین های نظارتی، کمبود پارکینگ و شمار کم وسایل نقلیه عمومی، ترافیک را در شهر همدان تشدید کرده است در حالیکه ایجاد خطوط ویژه برای تردد خودروهای مسافربری عمومی و تحول در زیر ساخت های شهری برای کاهش ترافیک ضروری است.
سرهنگ همایی افزود: بیشتر فعالیت ها در نزدیکی آرامگاه بوعلی سینا به عنوان پر ترافیک ترین نقطه شهر همدان ارائه می شود در حالیکه نباید همه چیز در این نقاط متمرکز باشد چراکه اینها باعث تشدید ترافیک می شود.
وی بیان کرد: فعالیت های مرتبط با گردشگری، پاساژ و بازارها، هتل، بازارهای سنتی، داروخانه ها و مطب پزشکان بیشتر در مرکزیت شهر قرار گرفته است در حالیکه می توان با تقسیم استقرار برخی از این اماکن نظیر داروخانه ها، مطب ها و هتل ها در دیگر نقاط شهر، از بار مراجعات به مرکز شهر کاست.
سرهنگ همایی ادامه داد: همچنین ایجاد یک شهرک اداری در پنج کیلومتری شهر و استقرار ادارات در آن، در وقت ارباب رجوع برای انجام کار اداری صرفه جویی شده و او مجبور به تردد بین ادارات در معابر شهری و ایجاد ترافیک و تلاش برای یافتن پارکینگ و پارک دوبل نمی شود.
معابر همدان نیازمند اصلاح هندسی
رییس کمیسیون فنی و عمرانی شورای شهر همدان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه سهم حمل و نقل عمومی در کاهش ترافیک باید به صورت جدی دیده شود گفت: تقویت حمل و نقل عمومی به ویژه حمل و نقل سبز، توسعه حمل و نقل های سریع و انفرادی راهکارهای موثر برای کاهش گره های ترافیکی در شهر همدان است.
مهدی حیدری افزود: برای کاهش ترافیک در معابر شهری همدان دستگاه های مختلف مسوولیت دارند که باید به تعهدات و تکالبف محوله به نحو مطلوب عمل کنند.
به گفته وی، برخی معابر هر چند در گذشته ترافیک در آنها به وجود نمی آمد اما با گذشت زمان کارکرد این نقاط به علت کالبد معابر از دست رفته و باید مجدد بازنگری و اصلاح هندسی صورت گیرد.
رییس کمیسیون فنی و عمرانی شورای شهر همدان ادامه داد: رینگ دوم شهر همدان نیز نیازمند تعریض است چرا که با ایجاد محدودیت های ترافیکی، در قالب زوج و فرد، ترافیک از مرکز شهر به رینگ های بعدی منتقل شد.
حیدری اضافه کرد: برخی از اماکن موثر در بروز گره های ترافیکی واقع در مسیرها و معابر پر تردد شامل مدارس، داروخانه ها، درمانگاه و امثالهم به عنوان مراکز جذب مسافر باید جابجا شود.
وی بیان کرد: یکی از اولویت ها در "طرح جامع شهری" کاهش بار ترافیکی شهر همدان است و در سند بالا دستی نیز افق اقدامات صورت گرفته در شهر همدان ترسیم شده است.
عضو شورای اسلامی شهر همدان یادآوری کرد: به دنبال تایید و تصویب طرح جامع شهر همدان در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور در سال گذشته، این طرح ملاک همه اقدامات و برنامه ها قرار گرفت یعنی در آن عنوان شده که همدان با این گستره و جمعیت چه تعداد اتوبوس و تاکسی نیاز دارد یا مکان ها مورد نیاز به اصلاح هندسی و ایجاد تقاطع غیرهمسطح در آن دیده شده و در مجموع دورنمای شهر همدان را مشخص کرده است.
هزینه کرد ۸۰ میلیارد ریال برای نصب دوربین های زوج و فرد
حیدری گفت: طرح زوج و فرد به پیشنهاد "علیرضا قاسمی فرزاد" استاندار سابق همدان در شورای هماهنگی ترافیک استان (همتا) مطرح و مصوب شد چرا که معابر درون شهری و نقاط مرکزی به حدی از خودرو اشباع شده بود که تردد وسایل نقلیه به سختی انجام می شد.
وی افزود: اجرای طرح زوج و فرد بار ترافیکی را در محدوده مرکزی شهر کاهش داد و خودروها را به سمت محدوده ای که طرح وزوج و فرد اجرا نمی شد منتقل کرد.
عضو شورای اسلامی شهر همدان بیان کرد: طرح زوج و فرد در ابتدای اجرا نقاط ضعف و قوتی داشت و در جاهایی نیاز به تکامل بود برای نمونه ابزارهای نظارتی برای این کار نیاز بود که در دست پلیس باشد چرا که ثبت دستی تخلف ورود به محدوده طرح زوج و فرد دشوار بود.
حیدری اضافه کرد: شهرداری همدان برای تجهیز معابر همدان به دوربین های زوج و فرد ۸۰ میلیارد ریال هزینه کرد و تجهیزات این کار مهیا شد.
وی گفت: یک مجموعه و ارگان به تنهایی امکان مدیریت ترافیک را ندارد بلکه باید مجموعه عوامل برای ساماندهی این وضعیت کنار هم قرار بگیرند همچنین برای کاهش ترافیک ساماندهی پارک حاشیه ای در دستور کار باشد.
طرح زوج و فرد آب رفت
رییس اداره عملیات ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان نیز به ایرنا گفت: ۲ طرح محدودیت ترافیکی هم اینک در همدان در حال اجرا است که طرح نخست ممنوعیت تردد به چهار خیابان اصلی منتهی به میدان اصلی شهر همدان شامل تختی، شهدا، باباطاهر و شریعتی (عباس آباد) از ساعت هشت صبح تا ۲۱ است.
سرهنگ نعمت الله زنگنه افزود: طرح دوم نیز محدودیت تردد بر اساس رقم آخر پلاک و بر مبنای زوج و فرد است که تردد به سمت آرامگاه بوعلی سینا از رینگ دوم بوعلی، بلوار شهید آیت الله مدنی، بین النهرین و خواجه رشید و کوچه دادگستری را ممنوع کرده است.
وی بیان کرد: برخی مواقع مردم این ۲ طرح را با یکدیگر اشتباه گرفته و راننده دارای خودروی پلاک زوج در روزهای زوج وارد محدوده طرح ترافیکی نخست یعنی چهار خیابان اصلی منتهی به میدان امام خمینی(ره) شده که در این صورت جریمه می شود.
جانشین رییس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان اضافه کرد: حین اجرای طرح زوج و فرد با نواقصی مواجه شدیم بنابراین با اقدامات صورت گرفته از جمله حذف خیابان های زینبیه و بلوار مفتح و برخی دیگر از معابر از این طرح، رضایت مندی مردم جلب شد.
سرهنگ زنگنه گفت: اجرای طرح زوج و فرد با شرایط کنونی برای شهر همدان و کاهش ترافیک در محدوده آرامگاه خوب و اساسی است و این طرح برای مردم نیز نهادینه شده و آن را رعایت می کنند.
وی تاکید کرد: اما وجود یکسری نواقص در سیستم پایش تصویری و دوربین ها اشکالاتی را در اجرای این طرح ایجاد می کند که سریع باید نسبت به ساماندهی این وضعیت اقدام شود.
کمبود پارکینگ عمده معضل ترافیکی همدان
رییس اداره عملیات ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان ادامه داد: پس از اجرای این طرح میزان تردد از کوچه ها و دیگر معابر افزایش یافت که عمده علت بروز این مشکل نبود پارکینگ برای توقف خودرو است.
سرهنگ زنگنه اضافه کرد: البته اگر در شهر همدان پارکینگ به اندازه کافی وجود داشت این مشکل حل می شد و رانندگان در خیابان ها پارک دوبل نمی کردند و دنبال جایی برای پارک وسیله نقلیه نمی گشتند.
وی بیان کرد: برخی از شهروندان و کسبه به علت قرار گرفتن محل سکونت یا کسب و کار در محدوده طرح گلایه مند بودند که مقرر شد برای مالکان خانه های واقع در چهارخیابان اصلی منتهی به مرکز شهر در صورت ارائه سند خانه یا پروانه کسب و کار به سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری، کارت تردد صادر شود.
سرهنگ زنگنه تاکید کرد: افرادی که منزلشان در محدوده طرح زوج و فرد قرار دارد از این قاعده مستثنی هستند و برگه تردد به آنها داده نمی شود چرا که طرح زوج و فرد یک روز در میان آن هم پنج ساعت اجرا می شود.
کاهش ۵۰ درصدی روزهای آلوده با اجرای طرح زوج و فرد
با توجه به نقش حمل و نقل در آلودگی هوا، یکی از گزاره های موثر در بهبود کیفیت هوا کاهش تردد وسایل نقلیه با اجرای محدودیت های ترافیکی است چراکه تردد تاکسی، اتوبوس و خودروهای شخصی از مهمترین عوامل آلودگی هوا در شهر همدان است.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست همدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: ترافیک و تردد با خودروهای تک سرنشین و فرسوده بیشترین سهم را در بروز آلودگی هوای همدان دارد.
سید عادل عربی افزود: به دنبال اجرای طرح زوج و فرد از سال ۱۴۰۲، از همان سال تاکنون یعنی در ۲ فصل زمستان گذشته با وجود افزایش برودت هوا و بروز پدیده وارونگی دما (ابنورژن) کمیته اضطراری برای کاهش آلودگی هوا در همدان برگزار نشد چرا که وضعیت کیفی هوا تا حد قابل توجهی بهبود یافت.
وی اضافه کرد: نباید اجرای طرح زوج و فرد و روان سازی ترافیک در محل های پر تردد را در کاهش بیش از ۵۰ درصدی روزهای آلوده همدان نادیده گرفت و این موضوع بیانگر این است که کاهش آلودگی هوا در فصل زمستان یک موضوع مدیریتی است و مانند گرد و غبار که منشا آن خارج از کشور بوده، نمی توان کاری کرد، نیست.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست همدان بیان کرد: هر چند هدف اولیه از اجرای طرح زوج و فرد کاهش آلودگی هوا نبوده بلکه کمتر شدن بار ترافیکی در محدوده مورد نظر است اما این کار در بهبود وضعیت کیفی هوای شهر همدان تاثیر گذاشت.
پیشنهاد محیط زیست برای کاهش آلودگی
عربی گفت: اداره کل محیط زیست پیشنهادی مبنی بر افزایش زمان اجرای طرح زوج و فرد یا افزایش محدوده این طرح ندارد اما نوسازی و کیفی سازی ناوگان حمل و نقل عمومی، افزایش سرانه فضای سبز، تلاش برای اختصاص بنزین یورو ۴ به مرکز استان و استفاده از خودروهای برقی را برای کاهش بار ترافیکی و کاهش روزهای آلوده شهر همدان توصیه می کند.
وی اضافه کرد: شهرداری نسبت به خرید چندین دستگاه اتوبوس جدید اقدام کرده که با مثبت ارزیابی کردن این حرکت انتظار می رود با توجه به فراهم شدن زمینه بهره گیری از اتوبوس های برقی، شهرداری همدان به این سمت و سو سوق یابد.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست همدان افزود: هزینه خرید اتوبوس های برقی بسیار بالاست اما زمینه سرمایه گذار و مونتاژ این قبیل وسایل نقلیه برقی در همدان مهیا شده است و تنها باید ایستگاه هایی برای شارژ آن در نظر گرفت.
عربی بیان کرد: مدت زمان طولانی است که بنزین یورو ۴ به همدان اختصاص نیافته که امید می رود با پیگیری مسوولان حداقل این نوع بنزین وارد مرکز استان شود.
وی گفت: مسوولان از جمله شهرداری باید نسبت به نوسازی ناوگان فرسوده و پیش بینی ناوگان جدید و تُندرو، شهروندان را به استفاده از این وسایل نقلیه به جای خودروی شخصی ترغیب کنند.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست همدان افزود: به طور حتم در صورت پیش بینی ناوگان عمومی با سه ویژگی سریع، دقیق و گسترده شهروندان به جای استفاده از خودروی شخصی از خودروهای عمومی برای تردد استفاده می کنند که در این صورت بار ترافیکی شهر و به پیوست آن میزان آلودگی هوا به شدت کاهش می یابد.
عربی از شهروندان خواست با وجود فراهم نبودن ناوگان عمومی تندرو و به صورت گسترده، تا حد ممکن از خودروهای عمومی برای تردد استفاده کنند تا شاهد بروز آلودگی هوا نباشیم.
وی گفت: زمینه استفاده از دوچرخه برای تردد با ایجاد مسیر مناسب و ایمن، دسترسی راحت به آن و ارائه رایگان یا با هزینه اندک فراهم کرد چرا که در بیشتر کشورها به ویژه مسوولان به منظور کاهش ترافیک، داشتن محیط زیست سالم و در راستای ورزش و تندرستی از دوچرخه برای تردد استفاده می کنند.
رهاورد:
طرح زوج و فرد که از سال ۱۴۰۲ در همدان اجرا شد مزایای زیادی داشت که می توان به روان سازی ترافیک در محل های پرتردد و کاهش بیش از ۵۰ درصدی روزهای آلوده همدان اشاره کرد با این حال برخی از کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح ترافیک را به کوچه ها و معابر فرعی کشانده است که در این راستا مسوولان و مدیران شهری باید راهکارهای اساسی اتخاذ کند که فرهنگ سازی بین مردم برای استفاده از حمل و نقل عمومی و ایجاد پارکینگ در نقاط پر تردد از جمله این برنامه ها است.
