به گزارش ایرنا، طرح‌های تحقیقاتی و آزمایشی کشت سالیکورنیا در شهرستان‌های گمیشان و بندرترکمن، که از سال‌ها پیش توسط محققان جهاد کشاورزی گلستان آغاز شده، اکنون در آستانه تبدیل شدن به یک راهبرد کلیدی برای توسعه کشاورزی پایدار و ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای کشاورزان ساحل‌نشین قرار دارد.
استان گلستان، با دسترسی به حدود ۱۳۰ کیلومتر نوار ساحلی دریای خزر، از ظرفیت‌های طبیعی و جغرافیایی بی‌نظیری برای کشت گیاهان شورپسند برخوردار است.
وجود منابع آب شور و نیمه‌شور دریای خزر و خلیج گرگان، مراتع گسترده بایر و بلامعارض، سطح بالای آب‌های زیرزمینی لب‌شور و دسترسی به منابع آب غیرمتعارف مانند پساب مزارع میگو و کانال‌های زهکشی، این منطقه را به بستری ایده‌آل برای زراعت سالیکورنیا تبدیل کرده است.
یکی از پیشکسوتان تحقیقات زراعت سالیکورنیا در جهاد کشاورزی گلستان، در این باره گفت: سالیکورنیا، گیاهی پیشقراول است که پس از عقب‌نشینی آب دریا، به‌عنوان اولین گونه گیاهی در خاک‌های شور ظاهر می‌شود.
حسن مختارپور بیان کرد: این گیاه به‌صورت خودرو در سواحل بندرگز، گمیشان و بندرترکمن رشد می‌کند و با حداقل نیاز به مکمل‌های غذایی و کود، توانایی تولید محصول با ارزش اقتصادی را دارد.
این ویژگی‌ها، در کنار امکان بهره‌برداری از زمین‌های ناشی از پسروی آب دریای خزر، سالیکورنیا را به گزینه‌ای استراتژیک برای احیای زمین‌های بایر و تبدیل آن‌ها به منبعی برای تولید ثروت تبدیل کرده است.
سالیکورنیا؛ گیاهی با ارزش چندوجهی
سالیکورنیا که گاه به‌عنوان «طلای سبز اراضی شور» توصیف می‌شود، گیاهی است با ویژگی‌های منحصربه‌فرد که کاربردهای متنوعی در حوزه‌های کشاورزی، دامداری و صنایع غذایی دارد.
در مصرف خوراکی، ساقه‌های آبدار و بندبند این گیاه، هم برای انسان و هم برای دام قابل استفاده است و به دلیل طعم شور و بافت ترد، در برخی مناطق به‌صورت تازه یا فرآوری‌شده مصرف می‌شود.
علاوه بر آن، بذر سالیکورنیا سرشار از روغنی است که از نظر کیفیت با روغن گلرنگ برابری می‌کند. این روغن حاوی ترکیبات بیوشیمیایی غنی مانند پروتئین، اسیدهای آمینه (از جمله گلوتامیک و آسپاراژین)، بتاکاروتن، و مواد معدنی نظیر سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم است.
همچنین هر هکتار از زمین‌های زیر کشت سالیکورنیا می‌تواند حدود ۴۰ تن علوفه و یک تن بذر تولید کند، که این میزان تولید، آن را به منبعی ارزشمند برای تأمین خوراک دام تبدیل کرده است.
علاوه بر این، کم‌توقع بودن سالیکورنیا و توانایی رشد آن در خاک‌های شوره‌زار با استفاده از آب‌های غیرقابل شرب مانند فاضلاب صنعتی یا آب دریا، این گیاه را به گزینه‌ای ایده‌آل برای کشاورزی پایدار در مناطق خشک و نیمه‌خشک تبدیل کرده است.
گام‌های عملی در مسیر توسعه زراعت سالیکورنیا
جهاد کشاورزی گلستان، با درک اهمیت شورورزی در توسعه کشاورزی مناطق کم‌بازده، از سال‌ها پیش تحقیقات گسترده‌ای را برای کشت سالیکورنیا آغاز کرده است.
در سال جاری، طرح آزمایشی کشت این گیاه در پنج هکتار از زمین‌های شور گمیشان و بندرترکمن، با همکاری مرکز تحقیقات ملی شوری، به اجرا درآمده که هدف اصلی این طرح، تولید بذر باکیفیت و ارزیابی امکان گسترش زراعت سالیکورنیا در مقیاس وسیع‌تر است.
مدیر زراعت جهاد کشاورزی گلستان، در این باره گفت: برنامه توسعه هفتم کشور، شورورزی را به‌عنوان یکی از راهبردهای کلیدی برای بهره‌برداری از اراضی شور و منابع آب غیرمتعارف تعیین کرده است.
محمد ناظری بیان کرد: کشت گیاهان مقاوم به شوری مانند سالیکورنیا، کینوا و گلرنگ، نه‌تنها به تنوع‌بخشی به تولیدات کشاورزی کمک می‌کند، بلکه با ایجاد پوشش گیاهی، تهدید ریزگردها را کاهش می‌دهد و درآمد پایداری برای بهره‌برداران ایجاد می‌کند.
عبدالجلال ایری نماینده‌ی مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی، نیز بر ظرفیت بالای این منطقه برای توسعه شورورزی تأکید کرد و گفت: نزدیک به ۵۰۰ هزار هکتار از زمین‌های شمال گلستان، هرچند به دلیل شوری خاک برای کشت محصولات متداول مناسب نیستند، اما با هدایت آب دریای خزر و بهره‌گیری از گونه‌های شورپسند مانند سالیکورنیا، می‌توانند به کانونی برای تولید محصولات کشاورزی تبدیل شوند.
با وجود پتانسیل‌های فراوان، توسعه زراعت سالیکورنیا در گلستان با چالش‌هایی نیز مواجه است.
علی‌اکبر مهقانی معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان، مهم‌ترین مانع را تضمین خرید محصولات تولیدی کشاورزان می‌داند.
وی تأکید کرد: برای موفقیت این طرح، لازم است سازوکارهای مناسبی برای بازاریابی و فروش محصولات سالیکورنیا ایجاد شود تا انگیزه کشاورزان برای مشارکت در این طرح افزایش یابد.
با این حال، چشم‌انداز زراعت سالیکورنیا در گلستان بسیار روشن است. این طرح، در صورت اجرا در مقیاس وسیع، می‌تواند به الگویی برای سایر مناطق شورخیز کشور تبدیل شود.
ایجاد پوشش گیاهی در زمین‌های بایر، پیشگیری از فرسایش خاک و ریزگردها، و بهبود وضعیت اقتصادی بهره‌برداران مرزنشین، تنها بخشی از دستاوردهای بالقوه‌ی این طرح هستند.
زراعت سالیکورنیا در زمین‌های شور گلستان، نه‌تنها پاسخی به چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی این منطقه است، بلکه گامی بلند در راستای تحقق کشاورزی پایدار و بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی محسوب می‌شود.
این گیاه، با ویژگی‌های بی‌نظیر خود، توانایی تبدیل تهدید شوری خاک به فرصتی برای تولید ثروت را دارد. با گسترش این طرح و رفع موانع موجود، گلستان می‌تواند به پیشگام شورورزی در ایران تبدیل شود و الگویی الهام‌بخش برای سایر مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور ارائه دهد.
