ابوالفضل صالح روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا درباره مطالعه جدید پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی از نقش فعال و طبیعی خلیج فارس در حذف کربن غیرآلی از چرخه جهانی اظهار داشت: در شرایطی که جهان برای مقابله با تغییر اقلیم به دنبال راهکارهایی جهت حذف مؤثر دی‌اکسید کربن CO₂ از چرخه جو - اقیانوس است، توجه فزاینده‌ای به فناوری‌های نوین همچون مهندسی اقلیم دریایی جلب شده، اقداماتی که به‌دنبال تسهیل جذب کربن توسط اقیانوس‌ها از طریق فرایندهایی چون بارورسازی دریا، افزایش تشکیل کربنات، یا تزریق قلیائیت هستند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی افزود: در ارزیابی جدید نقش فعال و طبیعی خلیج فارس در حذف کربن غیرآلی از چرخه جهانی، نکته مهمی وجود دارد و آن اینکه نه تنها نقشی چشم‌گیر دارد بلکه با نرخ‌هایی قابل مقایسه با برخی مداخلات انسان‌ساخت همراه است.
صالح برداشت سالانه چشم‌گیر کربن معدنی از طریق رسوب‌گذاری زیستی را یکی از نکات کلیدی مطالعه این پژوهشگاه برشمرد و گفت: بر اساس تحلیل کاهش قلیائیت آب در مناطق مختلف خلیج فارس، پژوهشگران این تحقیق تخمین زده‌اند که حدود ۳.۷ میلیون تُن کربن معدنی در سال از ستون آب حذف می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در ادامه افزود: این کربن به شکل کلسیم کربنات تشکیل شده که در بستر دریا رسوب می‌کند و به عبارتی معادل ۳۱ میلیون تُن کلسیم کربنات یا ۱۴ میلیون تُن دی اکسید کربن است و تعداد محدودی از جانداران به‌ویژه نرم‌تنان و پس از آن جلبک‌های آهکی، مرجان‌ها، فرامینیفراها، بریوزوآها و خارپوستان در تحقق این فرآیند نقش‌آفرینی می‌کنند.
صالح مترادف با نرخ رسوب‌گذاری قابل‌توجه را از دیگر نکات کلیدی مطالعه این پژوهشگاه نام برد و افزود: حذف کربنات کلسیم از آب خلیج فارس باعث تولید کانی‌های کربناته مانند کلسیت و آراگونیت در بستر خلیج فارس می‌شود. همچنین سرعت تشکیل این رسوبات از آب با در نظر گرفتن مساحت خلیج فارس که ۲۳۹ هزار کیلومتر مربع، حدود ۴ تا ۸ میلی متر در هر قرن است. این رقم با اطلاعات موجود از رسوب‌گذاری در خلیج فارس همخوانی دارد و از اهمیت ژئوشیمیایی منطقه حکایت دارد.
تمایل خلیج فارس به جذب دی اکسید کربن جو در تابستان سومین عنصر کلیدی مطالعه این پژوهشگاه است که عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در این باره توضیح داد: نتایج تحلیل فشار جزیی دی اکسید کربن در آب‌های سطحی خلیج فارس نشان می‌دهد در تابستان بیش از ۸۵ درصد از سطح خلیج فارس به عنوان جاذب دی اکسید کربن از جو عمل می‌کند. به عبارتی دیگر، خلیج فارس در نیمه گرم سال نه تنها منبع تولید دی اکسید کربن به جو نیست بلکه در جذب آن و تعدیل غلظت آن در جو کمک می‌کند.
صالح شرایط مساعد برای پایداری اسکلت مرجان‌ها و صدف‌ها را چهارمین عنصر کلیدی برشمرد و گفت: در تمامی ایستگاه‌های نمونه‌برداری‌شده و همه عمق‌های خلیج فارس، آب دارای شرایط فوق‌اشباع (فوق سیر شده) نسبت به کانی کلسیم کربنات بوده است. این شرایط برای تشکیل و پایداری رسوبات کربناته و نیز تداوم زیست موجودات کربنات‌ساز مانند مرجان‌های سخت، نرم‌تنان صدف‌دار و سایر موارد بسیار حیاتی است.
صالح مترادف با نرخ رسوب‌گذاری قابل‌توجه را از دیگر نکات کلیدی مطالعه این پژوهشگاه نام برد و افزود: حذف کربنات کلسیم از آب خلیج فارس باعث تولید کانی‌های کربناته مانند کلسیت و آراگونیت در بستر خلیج فارس می‌شود. همچنین سرعت تشکیل این رسوبات از آب با در نظر گرفتن مساحت خلیج فارس که ۲۳۹ هزار کیلومتر مربع، حدود ۴ تا ۸ میلی متر در هر قرن است. این رقم با اطلاعات موجود از رسوب‌گذاری در خلیج فارس همخوانی دارد و از اهمیت ژئوشیمیایی منطقه حکایت دارد.
وی ادامه داد: در شرایط فوق اشباع، تشکیل کریستال‌های کانی کربنات کلسیم تسهیل شده و مواد تشکیل شده نیز در آب پایدار می‌مانند. برای درک آسان‌تر، شرایط آب سیر شده از نمک را در نظر بگیرید که چگونه بلورهای نمک در سطوح ظرف به راحتی تشکیل می‌شوند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تغییر در سهم فرآیندهای برداشت کربن؛ زنگ خطری برای آینده را به عنوان پنجمین عنصر کلیدی در این مطالعات عنوان کرد و گفت: با وجود این عملکرد طبیعی چشم‌گیر، نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سهم فتوسنتز (تولید اولیه) در برداشت کربن نسبت به تشکیل کربنات در حال افزایش است.
وی افزود: این تغییر می‌تواند نشانه‌ای از تحول در رژیم بیو ژئوشیمیایی خلیج فارس محسوب شود، تحولی که ممکن است ناشی از عوامل اقلیمی یا انسانی مانند مرگ و میر گسترده مرجان‌ها تاثیرات گرمایش و تخریب انسانی، آلوده شدن خلیج فارس با مواد مغذی ناشی از فاضلاب‌ها و اثرات اقلیمی منطقه‌ای باشد، ضرورت انجام مطالعات تکمیلی را برجسته می‌کند.
