گروه جامعه ایرنا - تهران، کلان‌شهری با بیش از ۹ میلیون نفر جمعیت و میلیون‌ها تردد روزانه، سال‌هاست با معضلات ساختاری در حوزه های سلامت، حمل و نقل و خدمات اضطراری مواجه است؛ معضلاتی که هر یک از آنها می‌تواند به تنهایی تهدیدی جدی برای جان شهروندان باشد، در میان این مشکلات، خدمات فوریت‌های پزشکی یا همان اورژانس، نقشی حیاتی و بی‌جایگزین ایفا می‌کند.
اورژانسی که باید در سریع‌ترین زمان ممکن خود را به بیمار یا مصدوم برساند، امروز در تهران و دیگر کلان شهرها بیش از هر زمان دیگری با موانعی دست‌وپنجه نرم می‌کند که مستقیماً بر کارایی و اثربخشی آن تأثیر گذاشته است، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، ترافیک مزمن و فلج‌کننده پایتخت است؛ وضعیتی که نه تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده، بلکه کار امدادگران و پرسنل اورژانس را نیز سخت‌تر از همیشه کرده است.
خودروهای آمبولانس در بسیاری از مناطق شهر، به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک، عملاً در تله سنگینی از خودروها گرفتار می‌شوند و قادر نیستند به موقع به محل حادثه یا بیماران برسند. این تأخیرها، به گفته مسئولان اورژانس، گاه باعث مرگ مصدومان یا وخیم‌تر شدن وضعیت سلامتی آنان می‌شود؛ موضوعی که نمی‌توان با ساده‌انگاری از کنار آن گذشت. در کنار معضل ترافیک، کمبود شدید پایگاه‌های اورژانس در پایتخت، دومین مانع جدی پیش روی خدمات‌رسانی مؤثر اورژانس است.
بر اساس استانداردهای ملی، شهری با وسعت و جمعیت تهران باید دست‌کم ۴۶۰ پایگاه فعال اورژانس داشته باشد، اما آمارهای رسمی از فاصله قابل‌توجه میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب خبر می‌دهند. آمارهای اعلام شده نشان نصف این نیاز در تهران فعال است، بالا بودن قیمت زمین، محدودیت بودجه و پیچیدگی‌های مربوط به تخصیص زمین‌های مناسب برای احداث پایگاه، از جمله دلایل این عقب‌ماندگی است. این در حالی است که با افزایش جمعیت، بالا رفتن سن شهروندان و پیچیده‌تر شدن بافت شهری، نیاز به حضور گسترده‌تر و سریع‌تر اورژانس در نقاط مختلف تهران روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
در چنین شرایطی، مسئولان سازمان اورژانس کشور به فکر راهکارهای جایگزین و کم‌هزینه‌تری برای افزایش سرعت پاسخ‌گویی به حوادث افتاده‌اند؛ از جمله استفاده از موتورسیکلت‌های اورژانس یا همان موتورلانس‌ها. این وسایل، با توانایی عبور از ترافیک و رسیدن سریع‌تر به محل حادثه، می‌توانند تا حد زیادی جایگزین مأموریت‌های سبک آمبولانس‌ها شوند و خدمات اولیه را به بیماران ارائه دهند. تجربه استفاده از موتورلانس در کشورهای پیشرفته نیز این ایده را تأیید می‌کند؛ جایی که در کلان‌شهرهایی مشابه تهران، موتورهای اورژانس سهم بالایی در کاهش زمان واکنش و افزایش کیفیت خدمات‌رسانی داشته‌اند.
از سوی دیگر، ناوگان آمبولانس کشور نیز با مشکل فرسودگی و محدودیت تعداد روبه‌رو است. باوجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای تأمین اعتبارات نوسازی این ناوگان، هنوز بسیاری از خودروهای فعال در خطوط اورژانس کشور از استانداردهای روز فاصله دارند. این مساله نه تنها ایمنی بیماران و پرسنل را به خطر می‌اندازد، بلکه در بلندمدت هزینه‌های تعمیر و نگهداری را نیز افزایش می‌دهد. با توجه به اهمیت موضوع، خبرنگار ایرنا در گفت‌وگویی با معاون عملیات سازمان اورژانس کشور، به بررسی وضعیت موتورلانس ها پرداخته است.
محمد سرور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره موتورلانس(موتورآمبولانس) گفت: اورژانس کشور دارای ۴۲۰ موتورلانس است که ۲۰۰ دستگاه آنها در تهران خدمت رسانی می کند. توسعه موتورلانس‌ها یکی از مهم‌ترین راهبردهای ما برای مقابله با ترافیک و کمبود پایگاه‌های اورژانس است. یکی از چالش‌های اساسی ما، ترافیک سنگین کلان شهرها و بافت سنتی در برخی از شهرها است.
تاخیر گاهی به قیمت جان
وی افزود: این ترافیک در بسیاری از ساعات شبانه‌روز باعث می‌شود آمبولانس‌ها نتوانند به موقع به بالین مصدومان برسند. چنین تأخیری گاهی به قیمت جان این افراد تمام می‌شود، به‌ویژه در ساعات اوج ترافیک که خدمات اورژانس به شدت کند می‌شود. بر اساس استانداردهای موجود، تهران به حدود ۴۶۰ پایگاه اورژانس نیاز دارد. اما به دلیل قیمت بالای زمین و کمبود منابع مالی، تعداد پایگاه‌های فعال بسیار کمتر از این عدد است. تهیه زمین و ساخت پایگاه در تهران، با توجه به شرایط اقتصادی و شهری، یکی از موانع جدی ما است. این موضوع در شورای عالی سلامت هم مطرح شده، ولی همچنان روند ساخت بسیار کند است.
وی درباره زمان استاندارد رسیدن آمبولانس به بالین بیماران در مناطق مختلف کشور توضیح داد: آمبولانس در شهرهای کوچک طبق استاندارد جهانی باید طی ۸ دقیقه به مقصد یا بالین بیمار برسد، در شهرهای بزرگ ۱۰ دقیقه‌ای و در کلانشهرها هم باید ۱۲ دقیقه‌ای برسد، اما به دلیل کمبود آمبولانس، کمبود منابع انسانی و ترافیک سنگین کلانشهرها در مواردی از این میانگین زمان‌بندی عقب می‌مانیم.
سرور افزود: بنابراین ما به‌صورت جدی روی استفاده از موتورسیکلت‌های اورژانس یا همان موتورلانس‌ها تمرکز کرده‌ایم. این وسایل در مقایسه با آمبولانس‌ها، می‌توانند سریع‌تر از ترافیک عبور کنند و خود را به محل حادثه برسانند. در بسیاری از مواقع، با استفاده از این موتورها می‌توان خدمات اولیه درمانی را به بیمار ارائه کرد و نیازی به انتقال فوری با آمبولانس نیست.
معاون عملیات سازمان اورژانس کشور در این خصوص با اشاره به کارگیری تکنسین های ماهر برای این موتورلانس ها گفت: سازمان اورژانس کشور از کارکنان ماهر خود در این خصوص استفاده می کند که تمام نیازهای بیمار را رفع کند.
موتورلانس اقتصادی تر است
سرور گفت: موتورلانس‌ها نه تنها زمان رسیدن را کاهش می‌دهند، بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه‌ترند، چون در بخش زیادی از مأموریت‌ها، نیازی به اعزام آمبولانس نیست. این موضوع باعث کاهش مصرف سوخت، استهلاک ناوگان و فشار بر نیروها می‌شود. متأسفانه ناوگان آمبولانس ما فرسوده است. تلاش‌هایی برای نوسازی صورت گرفته، اما تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله داریم. استفاده از موتورلانس‌ها کمک کرده که فشار کمتری بر آمبولانس‌ها وارد شود و عمر مفید این خودروها افزایش یابد.
وی با بیان این که ما به‌صورت هم‌زمان به توسعه خدمات در سایر شهرها هم توجه داریم، گفت: در مناطق غیرکلان‌شهری که دسترسی به پایگاه‌های اورژانس دشوار است، در حال افزایش پایگاه‌ها و موتورلانس‌ها هستیم. هدف این است که کیفیت خدمات فوریت‌های پزشکی در سراسر کشور ارتقا یابد. توسعه موتورلانس‌ها یکی از مهم‌ترین راهبردهای ما برای مقابله با ترافیک و کمبود پایگاه‌های اورژانس است.
