به گزارش روز شنبه گروه علمی ایرنا از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، شرکت گایلدن فارما با توسعه واکسن‌های پپتیدی مبتنی بر نانوذرات طلا، روشی نوین برای آموزش سلول‌های T و مقابله دقیق با ویروس‌ها و سرطان‌ها ارائه داده است.
این فناوری به‌جای RNA یا ویروس‌های تضعیف‌شده، پپتیدهای شناسایی‌شده از سلول‌های آلوده را با محافظت نانوذرات طلا به سیستم ایمنی می‌رساند و ایمنی سلولی ماندگاری ایجاد می‌کند. نتایج موفق در مدل‌های انسانی و صدور مجوز برای واکسن تب دانگی در آمریکای لاتین، گویای پتانسیل بالای این پلتفرم در مقابله با بیماری‌های مقاوم به جهش است.
این فناوری پیشرفته، زیر نظر پروفسور «توماس رادماخر» (Thomas Rademacher)، دانشمند برجسته در حوزه پزشکی مولکولی و بنیان‌گذار نخستین شرکت زیست‌فناوری دانشگاه آکسفورد، طراحی شده است. او اکنون با هدایت تیم تحقیقاتی گایلدن فارما، راه‌حلی عملی برای چالش‌های فعلی واکسن‌های RNA و ویروس‌های تضعیف‌شده زنده ارائه داده است.
درحالی‌که بسیاری از واکسن‌های مدرن مانند فایزر و مدرنا از نانوذرات لیپیدی برای رساندن RNA به بدن بهره می‌گیرند، این روش‌ها محدودیت‌هایی در پایداری، کارایی و تحریک ایمنی سلولی دارند. به‌گفته پروفسور رادماخر: جام مقدس علم ایمنی‌شناسی این است که ایمنی سلولی را فعال کنیم؛ جایی که سلول‌های آلوده مستقیم نابود می‌شوند.
پلتفرم شرکت گایلدن با تکیه بر ویژگی‌های منحصربه‌فرد نانوذرات طلا، پپتیدهای آنتی‌ژنی را در ساختاری پایدار و محافظت‌شده حمل می‌کند و آن‌ها را بدون تخریب به سیستم ایمنی می‌رساند. این مزیت، مسیر فعال‌سازی سلول‌های کشنده T را هموار می‌کند و زمینه‌ساز پاسخ ایمنی دقیق و ماندگار می‌شود.
نخستین چالش پپتیدواکسن‌ها، ناپایداری آن‌ها در بدن است. پپتیدها در کمتر از ۷ ثانیه توسط آنزیم‌ها تجزیه می‌شوند و به هدف نمی‌رسند. اما نانوذرات طلا با ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی اطراف پپتیدها، ساختار آب را در اطراف آن‌ها مختل کرده و از تخریب آن‌ها جلوگیری می‌کنند. وی می‌گوید: بدون این ذره، امکان انتقال مؤثر پپتیدها به ناحیه‌ای مشخص در بدن برای واکسیناسیون وجود ندارد.
پروفسور رادماخر همچنین تأکید می‌کند که این فناوری به پپتیدها اجازه می‌دهد تا به گره‌های لنفاوی برسند و دقیقاً همان‌جایی که آموزش سلول‌های T رخ می‌دهد، فعال شوند.
ویروس‌ها با آلوده کردن سلول‌ها، آن‌ها را وادار می‌کنند تا پپتیدهای بیگانه‌ای تولید کنند. این پپتیدها بر سطح سلول‌ها ظاهر می‌شوند و توسط سلول‌های T قابل شناسایی هستند. تیم گایلدن با استفاده از فناوری «ایمنوپروتئومیکس» (Immunoproteomics)، این پپتیدها را شناسایی کرده و سپس آن‌ها را به نانوذرات طلا متصل می‌کند.
وی می‌گوید: ما امضای پپتیدی سلول‌های آلوده را شناسایی می‌کنیم تا واکسن دقیقاً سلول‌های آلوده را هدف بگیرد.
بر خلاف روش‌های متداول که از حیوانات آزمایشگاهی استفاده می‌کنند، واکسن‌های گایلدن برای سیستم ایمنی انسان طراحی شده‌اند. در آزمایش‌هایی بر روی موش‌های ترانس‌ژن با ژن‌های انسانی، پس از تزریق واکسن، ۱۰۰ درصد ایمنی در برابر ویروس مرگ‌بار SARS-CoV-۱ حاصل شد. از سوی دیگر، واکسن از طریق میکروسوزن در پوست تزریق شد که منجر به تشکیل سلول‌های T مقیم بافتی در ناحیه ریه شد؛ روشی نوآورانه که نخستین خط دفاع بدن را در محل ورود ویروس‌ها فعال می‌کند.
در کارآزمایی‌های فاز یک در سوئیس نیز، واکسن‌های کووید-۱۹ و تب‌دانگی نتایجی معادل واکسن زرد تب، یکی از موفق‌ترین واکسن‌های تاریخ، به همراه داشتند. همین نتایج موجب شد دولت برزیل مجوز استفاده از واکسن دنگی را برای کل آمریکای لاتین صادر کند.
برخلاف بسیاری از واکسن‌ها که در برابر جهش‌های ویروسی ضعیف عمل می‌کنند، پلتفرم گایلدن به دلیل تمرکز بر پپتیدهای پایدار ویروس، نسبت به جهش مقاوم است. این فناوری می‌تواند واکسنی طراحی کند که در برابر گونه‌های مختلف آنفلوآنزا، زیکا، ابولا، کروناویروس‌ها و حتی سرطان مؤثر باشد.
