به گزارش ایرنا، در نظام مسائل چهارمحال و بختیاری، کارشناسان یک «ابر بحرانی» برای آینده استان متصور هستند و آن «خشکسالی» است که سراسر این منطقه که سرچشمه رودهای کارون و زاینده‌رود است خود را نمایان کرده است.
۱.تعریف خشکسالی
خشکسالی در بین بیشتر مردم به منزله نبود باران و برف و خشک شدن زمین و اراضی کشاورزی و رودخانه‌هاست، با این وجود مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی پنج نوع خشکسالی را تعریف کرده است.
براین اساس انواع خشکسالی‌ها شامل : خشکسالی هواشناسی، کشاورزی، اقتصادی اجتماعی ، هیدرولوژی و ترکیبی است که تاثیر هر کدام از این نوع خشکسالی ها بر زندگی مردم و جامعه به صورت جداگانه قابل بررسی است.
۲.طرح مساله ابر چالش خشکسالی
بخش مهمی از تولید ناخالص چهارمحال و بختیاری به کشاورزی، دامپروی و در نهایت خدمات و صنعت وابسته است و این نشان می‌دهد که تامین آب برای این استان از اهمیت بالایی برخوردار است.
در بخش کشاورزی، منابع سفره‌های زیرزمینی از جمله چاه و قنات دارای ارزش و اهمیت ویژه‌ای است و در چهارمحال و بختیاری چاه‌ها تامین‌کننده بخش مهمی از آب مورد نیاز کشاورزی و دامپروری هستند.
از سوی دیگر در زمان حاضر چهار آبخوان یا محدوده مطالعاتی چهارمحال و بختیاری شامل شهرکرد، بروجن(فرادنبه) سفیددشت و خانمیرزا ممنوعه بحرانی و ۶ آبخوان دیگر از جمله کیارشرقی ، شلمزار، لردگان، مالخلیفه، گندمان، بلداجی، جونقان و فارسان ممنوعه هستند.
خشکسالی علاوه بر ایجاد بحران در بخش تولید آب، در تبخیر و فرونشست زمین در چهارمحال و بختیاری نیز اثر مستقیم و غیر قابل بازگشت خواهد داشت به گونه‌ای که نرخ فرونشست سالانه در سطح جهانی ۶ تا هفت میلی‌متر است در حالی که آمارها نشان می‌دهد این نرخ در چهارمحال و بختیاری بالاتر از بحران جهانی است.
یک ماه پیش مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری از تشدید خشکسالی در این استان طی سال زراعی جاری خبر داد و گفت: در همین راستا به سبب کاهش شدید بارش برف و باران در شهرستان کوهرنگ به عنوان سرشاخه اصلی رودخانه‌های بزرگ کارون و زاینده‌رود، ۱۰۰ درصد مساحت این شهرستان درگیر خشکسالی شده است.
معصومه نوروزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: بر اساس شاخص اندازه‌گیری SPEI دوره ۱۰ ساله، ۹۸ درصد مساحت استان تحت تاثیر خشکسالی است و تنها ۲ درصد از مساحت این استان در وضعیت عادی(نرمال) بارش‌ها قرار دارد.
۳. موضوعیت تنش آبی در پی بروز خشکسالی
استاندار چهارمحال و بختیاری در نشست‌های اخیر خود به وجود چالش و تنش آبی در پی بروز خشکسالی اشاره کرده است.
جعفر مردانی با اشاره به تنش آبی چهارمحال و بختیاری به عنوان مهمترین چالش پیش روی این استان در سالجاری گفت: امسال کشاورزی و دامداری در استان با توجه به چالش خشکسالی و کم بارشی با چالش جدی روبرو است.
وی تاکید کرد: در این ارتباط مهمترین سیاست چهارمحال و بختیاری اجرای نهضت کشت گلخانه‌ای با مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی است.
استاندار چهارمحال و بختیاری بهره‌گیری از ظرفیت دانش آموختگان بخش کشاورزی را از مهمترین برنامه‌های استان عنوان کرد.
۴. شرایط ویژه خشکسالی به دلیل کمبود بارش‌ها
یکی از مهمترین مولفه‌های خشکسالی بر اساس تغییر اقلیم، نبود بارش اثرگذار و حتی نباریدن در طول ماه‌های سرد زمستان امسال است به گونه‌ای که در شهرکرد مرکز استان در طول پاییز و زمستان حتی یک روز بارندگی موثر را تجربه نکرد.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری گفت: در سالجاری با توجه به کمبود بارش‌ها و وقوع خشکسالی شرایط ویژه‌ای در استان ایجاد شده است که این چالش بدون شک بخشهای مختلف از جمله صنعت، کشاورزی و شرب را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مسلم صادقی با اشاره به پیگیری برخی سلسله مراتب در راستای اجرای پروژه اطلاع‌رسانی، آموزش و فرهنگسازی طرح احیا و تعادل‌بخشی افزود: صنعت یکی از مصرف‌کننده‌های مهم آب محسوب می‌شود چرا که این بخش در توسعه مالی استان نقش بسزایی دارد و بروز هرگونه خلل در این حوزه اشتغال افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی ادامه داد: شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در حال سوق دادن سیاست‌های کلان آب استان از منابع آب زیرزمینی به منابع آبهای سطحی است و در این زمینه نیز طرح‌های بسیاری را در دستور کار دارد تا به این ترتیب در راستای تقویت سفره‌های آب زیرزمینی قدم مثبتی برداشته شود.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای استان گفت: امسال چهارمحال و بختیاری از نظر کمبود بارش در زمره سه استان نخست کشور قرار دارد که در سال گذشته نیز همین شرایط وجود داشت بنابراین این استان در حال سپری کردن ۲ سال بسیار خشک است که تاثیر این موضوع در منابع آبی، چشمه‌ها، ورودی سدها، آبخوان‌ها قابل مشاهده است.
صادقی با اشاره به اهمیت بالای سد زاینده‌رود در استان ادامه داد: این سد تامین‌کننده آب شرب بخش زیادی از جمعیت این استان همچنین استان‌های همجوار است که در حال حاضر حجم آب ورودی به این سد ۱۰ مترمکعب و خروجی آن ۱۳ مترمکعب است همچنین حجم سد ۱۴۵ میلیون مترمکعب است در حالی که سال گذشته این میزان ۲۶۸ میلیون مترمکعب بود.
۵. نمود بارز خشکسالی در بخش کشاورزی
از جمله بخش‌هایی که خشکسالی تاثیر جبران ناپذیری بر روی آن خواهد گذاشت ، مجموعه کشاورزی است که بخش مهمی از تولید درآمدناخالص را به خود اختصاص داده است.
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش میزان بارش‌ها در سال زراعی جاری می‌گوید: با توجه به وضعیت بارش‌ها کشاورزی این استان با توجه به منابع آبی با بحران خشکسالی روبرو است و انتظار می‌رود با بارش رحمت الهی تا اسفند و فروردین‌ماه شرایط تا حدودی بهبود یابد.
حسین برزگر افزود: در این شرایط سخت خشکسالی هر سه گروه از جمله کشاورزان، خدمات دهندگان بخش خصوصی و دولت برای عبور از این شرایط تکالیفی برعهده دارند.
وی با توجه به ضرورت تغییر روند کار کشاورزان در این شرایط سخت خشکسالی اظهار داشت: استفاده از بذرهای با نیاز آبی کم، استفاده از خوراک دام به جای کشت ذرت علوفه‌ای با نیاز آبی بالا، محدودیت کشت برنج از جمله مواردی است که باید مورد توجه کشاورزان قرار گیرد.
رییس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر ضرورت توسعه سامانه‌های نوین کشاورزی و برنامه‌ریزی دقیق در بخش آبرسانی گفت: دولت برای برطرف کردن مشکل آب باید آبرسانی سیار و انتقال آب با لوله را در دستور کار قرار دهد.
۶.راهکارهای عبور از بحران خشکسالی
عبور از بحران خشکسالی موجود که باعث شده است بخشی از منابع آبی از دست برود، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و به موقع برای حل این چالش است به همین دلیل باید همه دستگاه‌های بخش دولتی و بخش خصوصی به ویژه مصرف‌کنندگان آب پای کار بیایند.
الف - راهکاری‌های فوری: از مهمترین راهکارهای فوری تشکیل ستاد مدیریت خشکسالی برای عبور از آن از سوی دستگاه‌های متولی و اختصاص اعتبار خاص در بودجه استان است.
ب - راهکارهای کوتاه مدت: از مهمترین راهکارهای کوتاه مدت برای عبور از بحران خشکسالی صرفه جویی، مدیریت بهینه آب، بیمه کردن محصولات کشاورزی در برابر خشکسالی، جلوگیری از کشت محصولات آب‌بر، فرهنگسازی برای حفظ آب به عنوان سرمایه ملی است.
ج - راهکارهای بلند مدت: از مهمترین راهکارهای بلندمدت برای عبور از بحران خشکسالی توجه به منابع آبهای سطحی،توجه به آبخیزداری و آبخوانداری، توسعه کشت گلخانه‌ای در بخش کشاورزی، مکانیزه و به روز کردن سیستم‌های آبیاری و به میدان آوردن بخشهای علمی ، نخبگانی ، دانش بنیان و دانشگاهی در خصوص رفع خشکسالی است.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری سرچشمه ۲ رودخانه زاینده‌رود و کارون و بخشی از رودخانه دز است و افزایش یا کاهش بارش‌ها در این استان، استان‌های خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۲ شهرستان با بیش از یک میلیون نفر جمعیت است.
