به گزارش خبرنگار ایرنا، سد سازی معمولا با هدف جمع آوری و کنترل آب های سطحی و جلوگیری از خروج آب انجام می شود تا در مواقع نیاز از آب ذخیره شده در مخزن سد برای تامین آب آشامیدنی، مصارف کشاورزی، صنعت و تولید آبزیان و در مواقعی در تولید برق استفاده شود.
اگرچه جانمایی درست سدها می تواند در مواقع بارش های سیل آسا، مانعی در برابر طغیان آب و وقوع سیلاب باشد اما اهمیت سدسازی به خصوص در سالهای کم بارش و خشکسالی مضاعف می شود چراکه در شرایط کاهش نزولات آسمانی به ویژه بارش برف، نبود آب ذخیره موجب برداشت از آبهای زیرزمینی و فشار بر این منابع و تهدیدات زیست محیطی خواهد شد.
با ساخت سدها علاوه بر اطمینان از داشتن شبکه آب پایدار در شرایط جوی و اقلیمی مختلف، دریاچه سد نیز می تواند محلی تفریحی و گردشگری، قایقرانی و پرورش آبزیان باشد.
خبرنگار ایرنا برای اطلاع از وضعیت سدهای در دست ساخت و بهره برداری این استان با اکبر باقری، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان گفت و گو کرده است.
ایرنا: سدهای در دست اجرای استان هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارند؟
سد بلوبین یکی از طرح های در دست اجرای این شرکت است که هم اکنون ۸۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. این سد با حجم ۳۰ میلیون مترمکعب،تامین کننده آب شرب شهرهای زرین آباد و حلب و ۹۲ روستای شهرستان ایجرود است. این سد از نوع سنگریزه ای است که خاکریزی آن انجام و از سال گذشته آبگیری آن با یکی از دریچه ها آغاز شده است.
بر اساس هدفگذاری که برای این سد در نظر گرفته شده است ۳.۵ میلیون مترمکعب از آب آن برای شرب، ۶ میلیون مترمکعب بخش صنعت، ۱.۶۴ میلیون مترمکعب حقابه های پایین دست و ۶ میلیون مترمکعب برای محیط زیست است.
مطالعات سد بلوبین از سال ۱۳۸۶ و عملیات اجرایی آن که در محل تلاقی رودهای ایجرود و سجاس‌رود است از سال ۱۳۸۹ آغاز شد.
سد مراش نیز از دیگر طرح های سد سازی این شرکت است که در حال حاضر ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. سد مراش با حجم مخزن ۴۱ میلیون مترمکعب، تامین کننده آب شرب شهرهای ماهنشان، دندی و ۱۲۲ روستای شهرستان ماهنشان خواهد بود.
با تکمیل این سد ۲.۵ میلیون مترمکعب نیاز آبی صنایع واقع در منطقه اجرای این سد نیز تامین می شود.
همچنین با احداث این سد و خط انتقال آن، نیاز زیست محیطی منطقه به میزان ۵.۵ میلیون متر مکعب و حق آبه کشاورزی سد پایاب نیز در حجم ۲.۴ میلیون متر مکعب تامین خواهد شد.
سد ایالو از طرح های در دست اجرای این شرکت بوده که عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۹۰ با حجم چهار میلیون مترمکعب آغاز شد و در حال حاضر به اتمام، خط آبرسانی از ایالو به شهر دندی به طول ۱۵ کیلومتر و با تصفیه خانه ای که در پایین دست در حال انجام بود به بهره بردای رسیده است.
این سد با هدف تامین بخشی از کسری آب شرب شهرستان ماهنشان و در روستای ایالو اجرا شده همچنین تامین کننده آب آشامیدنی مطمئن، صنایع و بخش کشاورزی، از دیگر اهداف اجرای این طرح است.
سد میرزاخانلو نیز که در ۱۳۰ کیلومتری شمال غربی زنجان و ۳۵ کیلومتری شهر آببر طارم، بالادست روستای پاوه رود قدیم واقع شده از سال گذشته در حال تکمیل و آماده شدن برای بهره برداری است.
این سد خاکی دارای ۲.۱۶ میلیون مترمکعب حجم مخزن بوده و هدف از اجرای آن تامین آب شرب ۳۹ روستای واقع در مسیر طرح و شهرهای چورزق و آببر است.
سد مشمپا نیز یکی از طرح های مهم و راهبردی این شرکت برای تامین آب پایدار است که آب منطقه ای زنجان پیگیری های لازم را برای آغاز عملیات اجرایی آن در دستور کار است.
این سد بر روی رودخانه قزل اوزن شهرستان زنجان در نزدیکی روستای مشمپا با اهداف تامین بخشی از آب شرب و صنعت مورد نیاز شهرستان زنجان و استفاده از آب رودخانه قزل‌اوزن در حال اجراست که تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت را در برنامه دارد.
ایرنا: هم اکنون کدام سدهای استان در دست بهره برداری است؟
در حال حاضر از سدهای تهم، گلابر و تالوار در زنجان بهره برداری می شود. سد تهم زنجان دارای ظرفیت مخزن ۸۴ میلیون مترمکعبی است که هم اکنون ۲۰ درصد از آب شرب مورد نیاز زنجان را تامین می کند و به جهت کاهش میزان نزولات آسمانی و کم شدن میزان پرشدگی سد تهم برداشت ها از آن کمتر شده است به طوریکه ۸۰ درصد آب آشامیدنی مردم زنجان از منابع آبهای زیرزمینی تامین می شود.
این سد در ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان زنجان و در هشت کیلومتری پائین دست روستای تهم قرار دارد این سد با هدف تامین آب شرب مردم زنجان در سال ۱۳۷۳ آغاز شد که تکمیل و شروع آبگیری آن در سال ۱۳۸۳ انجام شد.
سد مخزنی گلابر که هم اکنون در دست بهره برداری است تامین کننده آب دشت‌های زرین آباد، به میزان هشت هزار هکتار و اراضی حقابه‌بر حاجی قشلاق، ینگی کند و جامع سرا و اراضی حاشیه رودخانه در پایین دست سد مخزنی تا تلاقی رودخانه قزل اوزن به میزان ۳۰۰ هکتار است.
این سد در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زنجان بر روی رودخانه سجاس ساخته شده است که مطالعات آن از سال ۱۳۷۲ آغاز و در سال ۱۳۸۱ تکمیل شد و به مرحله بهره برداری رسید.
سد تالوار نیز در مجاورت مرز استان‌های کردستان، زنجان و همدان واقع و با هدف تامین آب آشامیدنی در این استان ها، افزایش سطوح زیر کشت و تولید کشاورزی، توسعه صنایع وابسته به کشاورزی، اشتغال‌زایی و پیشگیری از مهاجرت بی‌رویه روستائیان، افزایش متوسط درآمد کشاورزان، ایجاد شرایط توسعه و رشد بخش‌های مختلف اقتصادی و جلوگیری از سیل و مهار طغیان رودخانه تالوار ساخته شده است.
حجم مخزن این تالوار ۵۰۰ میلیون متر مکعب و سهم استان زنجان از این سد که ۱۰ میلیون متر مکعب آب است که با احداث خط انتقال از این سد، آب شرب پنج شهر و ۱۳۴ روستای شهرستان خدابنده تامین می‌شود.
ایرنا: شرکت آب منطقه ای زنجان برای مدیریت تامین آب پایدار چه برنامه هایی را در دستور کار دارد؟
کاهش چشمگیر و تغییر وضعیت بارش ها موجب شده است تا برداشت های بی رویه ای از سفره های آبهای زیر زمینی استان انجام شود و این امر وضعیت پنج دشت از هفت دشت استان را بحرانی کرده است.
در این شرایط علاوه بر اجرای طرح هایی برای کنترل و جمع آوری آبهای سطحی و مدیریت مصرف، مهار سیلاب ها و تغذیه مصنوعی دشت ها و آبخوانها، انسداد چاههای غیرمجاز، اصلاح و تعدیل پروانه ها و تجهیز زمین های کشاورزی به سیستم های نوین آبیاری نیز جزو برنامه های جدی این شرکت قرار گرفته است.
با توجه به اینکه ۹۰ درصد آب استان در بخش کشاورزی مصرف می شود، کنترل مصرف و افزایش بهره وری از جمله راهکارهای کاهش مصرف آب است بر همین اساس جلوگیری از کشت محصولات پر آب بر و حفر غیرمجاز چاههای کشاورزی از برنامه های این شرکت است به طوریکه امسال بیش از ۴۰۰ حلقه چاه مسدود و بیش از ۶ میلیون مترمکعب آب صرف جویی شده است و سال گذشته نیز ۷۱۹ حلقه چاه غیرمجاز در استان مسدود و حدود ۱۸.۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره شد.
هم اکنون نیز ۱۶ هزار و ۲۴۲ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق مجاز در استان داریم که ۸۷۵ میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی برداشت می کنند.
میزان مصرف آب بخش صنعت در استان چهار درصد است که برای مدیریت مصرف در این بخش نیز از استقرار صنایع پُرآب طلب در استان جلوگیری خواهد شد و برنامه های تامین آب صنایع از پساب در دست اجراست.
بخش خانگی و شرب نیز مصرف کننده ۶ درصد آب است که در این خصوص نیز برنامه های تبلیغی و تشویقی صرفه جویی در مصرف اجرا می شود.
