در سال‌های اخیر، ایران توانسته گام‌های مؤثری در مسیر خودکفایی در تولید مواد اولیه دارویی بردارد.
بر اساس آمارها، بیش از ۷۱ درصد مواد اولیه مورد نیاز این صنعت در داخل کشور تولید می‌شود؛ عددی که در منطقه آسیا برای ایران جایگاه ویژه‌ای رقم زده است. اما با وجود این دستاورد ارزشمند، همچنان موانعی وجود دارد که دستیابی به خودکفایی کامل در صنعت دارو را محقق نکرده است.
یکی از این چالش‌ها، تأمین «مواد حدواسط» دارویی است؛ موادی که در فرآیند تولید مواد اولیه کاربرد دارند، اما در داخل کشور و از سوی شرکت‌های پتروشیمی تولید نمی‌شوند و باید واردات شوند. این در حالی است که ظرفیت ایجاد چنین زیرساختی در کشور فراهم است و با انتقال تکنولوژی می‌توان خودکفایی و ارزآوری حوزه دارو را ارتقا داد.
زهرا آقامیری، داروساز و کارشناس مدیریت و واردات دارو در گفت‌وگو با همشهری بر این موضوع تأکید می‌کند و می‌گوید: از آنجا که تأمین این اقلام اغلب تحت تأثیر تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، برای دور زدن تحریم‌ها، مسیرهای پیچیده و پرهزینه‌ای را طی می‌کنیم اما به بهترین شکل ممکن منجر به تامین این مواد می‌شود. البته همزمان با این فشار خارجی، تأخیر در تخصیص ارز نیز صنعت دارو را با چالش‌های جدی مواجه کرده، تا جایی که گاهی چرخه تولید به دلیل نبود مواد اولیه کند یا متوقف می‌شود.
اما خبر خوب اینکه ظرفیت فنی کشور برای ارتقای سطح تولید وجود دارد. آقامیری به این نکته هم اشاره می‌کند و می‌گوید: توان واردات دانش فنی آن ۲۹ درصد از مواد اولیه که هنوز در کشور تولید نمی‌شود – به‌ویژه برای داروهای ضدسرطان و بیماری‌های خاص – وجود دارد. این مسیر البته نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و ورود جدی دولت و صنایع پتروشیمی است.
او تاکید می‌کند: در این باره، مذاکراتی هم با کشورهای اروپایی برای انتقال تکنولوژی آغاز کردیم، اما بدون حمایت دولتی و تأمین منابع مالی، این پروژه‌ها در حد طرح باقی می‌ماند. در صورت تحقق این ظرفیت، نه‌تنها سطح تولید داخلی افزایش خواهد داشت، بلکه می‌توان به خودکفایی کامل در صنعت مواد اولیه دارویی نیز امیدوار بود.
به گفته این فعال حوزه دارو در بخش صادرات هم ظرفیت‌های مناسبی از نظر کمی و کیفی فراهم شده که با تسهیل قوانین و حمایت‌های هدفمند می‌تواند منجر به ارزآوری قابل‌توجهی برای کشور شود. نمایشگاه‌های بین‌المللی فارمکس هم نشان داد که با ایجاد بستر مناسب، شرکت‌های دارویی ایرانی توانایی رقابت در بازارهای منطقه‌ای را دارند.
آقامیری عنوان می‌کند: صنعت دارو در ایران اکنون در نقطه‌ای ایستاده که توان جهش دارد و اگر موانع پیش روی تولید، واردات دانش فنی، تخصیص ارز و تأمین مواد حدواسط برطرف شود، این صنعت می‌تواند یکی از پیشران‌های اقتصاد غیرنفتی کشور باشد، صنعتی که نه‌تنها سلامت مردم که امنیت اقتصادی کشور را هم تضمین می‌کند.
