آب آشامیدنی فلورایددار مفید است یا مضر؟

به گزارش همشهری آنلاین، این یکی از دستاوردهای بزرگ بهداشت عمومی محسوب می‌شود که به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در ایالات متحده، یکی از عوامل اصلی کاهش پوسیدگی دندان در نیمه دوم قرن بیستم بوده است.

با این حال در سال‌های اخیر بحث‌های متناقضی مطرح شده است و برخی بر بیشتر بودن خطرات نسبت به مزایای این روش، تاکید کرده‌اند.

«اسکات تامار»، معاون دانشکده دندانپزشکی دانشگاه ایلینوی شیکاگو و سخنگوی انجمن دندانپزشکی آمریکا و نیز تعدادی از متخصصان دهان و دندان درباره تاثیر فلوراید بر سلامت دندان‌ها نظرات خود را بیان کرده‌اند.

پوشش سختی به نام «مینای دندان» که عمدتا از کلسیم و فسفر ساخته شده از دندان‌های ما در برابر آسیب محافظت می‌کند. عواملی مانند اسید ناشی از باکتری‌هایی که قند موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را تجزیه می‌کنند، فرسایش مکانیکی، دندان‌قروچه، برخی داروها و بعضی بیماری‌ها می‌توانند مینای دندان را تحلیل ببرند.

فلوراید یک ماده معدنی است که به گفته‌ تامار، در کودکان خردسال می‌تواند باعث تقویت دندان‌ها شود و آن‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم‌تر کند. پس از اینکه دندان‌ها به‌طور کامل شکل گرفتند، فلوراید می‌تواند با کلسیم و فسفات موجود در سطح دندان‌ها پیوند برقرار کند و مینای دندان قوی‌تری تشکیل دهد. در واقع فلوراید از طریق جایگزین کردن مواد معدنی از دست‌رفته‌ مینا (بر اثر ساییدگی و فرسایش) دندان‌ها را تقویت می‌کند. همچنین می‌تواند در برابر پلاک دندانی‌ که عامل اصلی بیماری لثه است‌، از دندان محافظت کند.

«استیون لوی»، استاد دانشگاه آیووا، می‌گوید فلوراید در سال‌های اول زندگی می‌تواند بر رشد و شکل‌گیری دندان‌ها اثر مثبتی داشته باشد که بخش زیادی از فواید آن از طریق تماس مداوم سطح بیرونی دندان‌ها با فلوراید حاصل می‌شود و این تماس مکرر با فلوراید مثلا از طریق آب آشامیدنی یا خمیردندان‌های حاوی فلوراید، یکی از عوامل کلیدی در پیشگیری از پوسیدگی دندان است.

در دستورالعمل مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا مقدار فلوراید مناسب برای آب آشامیدنی با غلظت ۰.۷ میلی‌گرم در لیتر در نظر گرفته است تا بیشترین مزیت‌های فلوراید، بدون بروز آسیب‌های احتمالی مانند فلوروز دندانی به دست آید. این میزان قبلا و تا زمانی که در سال ۲۰۱۵ به‌روز شد، ۰.۷ تا ۱.۲ میلی‌گرم در لیتر بود.

«گری اسلید»، استاد دندانپزشکی دانشگاه کارولینای شمالی، می‌گوید: درباره افزودن فلوراید به آب آشامیدنی بیش از یک قرن مطالعه شده است و ما مقدار درست برای استفاده از آن را که هم ایمن و هم موثر باشد، می‌دانیم. فلوراید یک ماده طبیعی است؛ این ماده دوازدهمین عنصر رایج در پوسته زمین است.

وزارت بهداشت آمریکا سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که دلیل توصیه‌ جدید برای کاهش میزان فلوراید در آب‌ آشامیدنی شهری به ۰.۷ میلی‌گرم در لیتر، افزایش استفاده از سایر منابع فلوراید مانند خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها است. با این حال، اسلید می‌گوید آب حاوی فلوراید، نوعی محافظت اضافی (نه تکراری) برای دندان‌ها فراهم می‌کند.

او که یکی از نویسندگان مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ بود که بیش از ۱۰هزار کودک را در آمریکا بررسی کرد، تاکید می‌کند آب فلورایددار نقش موثری در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد.

تامار هم می‌گوید اگرچه غلظت فلوراید در خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها حدود ۱۰۰۰ برابر بیشتر از میزان فلوراید موجود در آب آشامیدنی است، فلوراید موجود در آب در طول روز و به میزان بسیار اندک اما پیوسته‌ وارد دهان می‌شود.

اسلید می‌گوید پوسیدگی دندان یک عارضه مزمن است و پوسیدگی‌ها بارها و بارها تکرار می‌شوند و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کنند. فلورایددار کردن آب یکی از درمان‌های مقرون‌به‌صرفه دندانپزشکی است و شما برای بهره‌مند شدن از آن نیازی ندارید وقت، انرژی یا منابع مالی برای رفتن به مطب دندانپزشک صرف کنید.

از طرفی بیشترین تاثیر فلورایددار کردن آب آشامیدنی در جوامع کم‌درآمد مشهود است که معمولا به تغذیه‌ سالم، خدمات دندانپزشکی یا منابع دیگر فلوراید دسترسی کمتری دارند.

امروزه درباره خطرات متوجه زنان باردار و کودکان که از منابع مختلفی مثل آب آشامیدنی، غذاها و نوشیدنی‌های حاوی آب، چای، خمیردندان، نخ دندان و دهان‌شویه‌ها فلوراید دریافت می‌کنند، نگرانی‌هایی وجود دارد.

البته تامار اشاره می‌کند که تقریبا تمام شواهد موجود در مورد این خطرات به ویژه کمی کاهش در بهره‌ هوشی (IQ) کودکان، مربوط به کشورهایی مانند چین و هند است که سطح فلوراید در آب آشامیدنی آن‌ها «بسیار بالا» است و در صورت مواجهه متعادل، میان مصرف فلوراید و کاهش عملکرد مغزی کودکان هیچ ارتباطی وجود ندارد.