به گزارش همشهری آنلاین این روزها نوید می‌رسد که ساخت «پل کول» در دزفول برای عبور عشایر و دام در فصل کوچ بعد از ۳دهه چشم‌انتظاری تا حدود یک ماه و نیم دیگر تمام می‌شود و گرگر برای همیشه به خاطرات می‌پیوندد. مدیر کل امور عشایر خوزستان به همشهری می‌گوید که تکمیل و افتتاح پل کول مسیر را برای عبور ۲ هزار خانوار عشایر لرستان و خوزستان ایمن و آسان خواهد کرد.
مهم‌ترین ایل‌راه کشور
پل کول دزفول در مسیر قدیمی‌ترین گذرگاه عشایری منطقه شمال خوزستان و لرستان به پیشرفت ۸۵ درصدی رسیده و قرار است تردد عشایر شمال خوزستان و لرستان را تسهیل کند و از آن مهم‌تر گرگر را برای همیشه به عنوان راهی برای گذر از رودخانه این مسیر حذف کند.
مدیرکل امور عشایر خوزستان بازگشایی پل کول را در آخر فصل بهار ۱۴۰۴ پیش‌بینی می‌کند و به همشهری می‌گوید: «پل کول در مسیر ایل‌راه مهم عشایری که سالانه حدود ۲ هزار خانوار از آن عبور می‌کنند، ساخته شده‌است. عشایر برای گذر از این مسیر مجبورند از شیب‌های بسیار تند و خطرناک عبور کنند و از روی رودخانه خروشان بختیاری و رودخانه سرخو بگذرند. این مسیر شمال شهرستان دزفول (بخش شهیون) در خوزستان را به جنوب شهرستان الیگودرز (ذلقی) در لرستان متصل می‌کند.»
اسکندر موسوی‌زاده به پل‌های این مسیر اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «یک پل قدیمی در این محدوده هست که عمر آن به زمان صفویان می‌گذرد و آثاری از آن به جا مانده و دیگری پلی است که در اواخر دوره قاجار بنا و بارها مرمت و بعد از سیل سال ۱۳۹۸ پل به کلی تخریب شد.»
این پل تنها مسیر ارتباطی میان خوزستان و لرستان برای عبور عشایر است که از دهه ۱۳۷۰ به دلیل تخریب فراوان، عشایر مجبور بودند با گرگر از رودخانه ای عمیق، خروشان و خطرناک عبور کنند.
۳ دهه صرف وقت برای عبور ایمن
ساخت مسیری ایمن بر رودخانه برای کوچ بهاره و پاییزه عشایر موضوعی است که از ۳ دهه پیش آغاز شد و از سال ۱۳۹۰ به شکل جدی دنبال شد.
مدیر کل امور عشایر خوزستان در این باره می‌گوید: «مطالعه بر روی ایل‌راه عشایر شمال خوزستان و لرستان از ۱۴ سال پیش آغاز شد. ۲۳کیلومتر از مسیر ایل‌راه در خوزستان و ۱۳ کیلومتر در لرستان واقع شده که برای عملیات ساخت پل نیاز به مسیر شکافی بود. مسیری که هم برای تردد پیاده عشایر، هم خودرو و هم عبور دام ایمن و کافی باشد.»
اسکندر موسوی‌زاده با اشاره به اینکه بعد از تکمیل مطالعات، آغاز احداث ابنیه پل در سال ۱۴۰۱ آغاز شده، می‌گوید: «با وجود پیشرفت ۸۵ درصدی طرح، ۳ کیلومتر از مسیر شکافی ایل‌راه که در استان لرستان واقع است، در حال انجام و اجرای عملیات زیرساختی مثل آسفالت است.»
گرگر، قدرتمند و بی‌رحم
منطقه پل کول در فاصله ۱۵۰ کیلومتری از مرکز شهرستان دزفول و مرز بین لرستان و خوزستان قرار دارد. عشایر به خاطر دارند که اواخر دهه ۱۳۷۰ اداره امور عشایر شهرستان دزفول، گرگر را برای عبور عشایر در منطقه احداث کرد تا عشایر بتوانند به سمت مناطق ییلاقی لرستان کوچ کنند.
گرگر که به نوع اولیه تله‌کابین معروف است، یک سبد آهنی داشت که عشایر برای گذر از رودخانه از سوار آن می‌شدند. به نظر راهی آسان برای عبور از رودخانه بود، اما مصائب گرگر به عنوان تنها راه انتقال عشایر و دام آنها در این مسیر، داستانی است پر آب چشم؛ از سقوط بچه‌ها داخل رودخانه گرفته از تلفات دام که سرمایه اصلی عشایر است. هنوز هم صدای جیرجیر سبد آهنی گرگر با آن طناب نه چندان مقاوم و تکان‌هایش در وزش باد، در خاطر پیر و جوان عشایر تازه است. در محل اتصال گرگر به طناب سیمی ضخیم، دو قرقره آهنین قرار دارد. وقتی در سبد آهنی گرگر می‌نشینی باید با دست قرقره‌ها را به حرکت درآورد. بسیاری از عشایر بند انگشت‌شان را در تماس با همین قرقره و طناب سیمی از دست داده‌اند. برخی بچه‌های عشایر هم که برای رفت و آمد به مدرسه روزانه مجبور به استفاده از گرگر بودند، حالا بدون انگشت مانده‌اند.
قبرستان بی‌نام و نشان پای گرگر
مدیر کل امور عشایر خوزستان در توضیح صدمه‌های گرگر که برای همیشه بساط آن برچیده می‌شود، می‌گوید: «همان‌جا پای گرگر قبرستانی بی‌نام است. قبرستانی که هر سنگ قبر بی‌نام و نشانش به قصه یک سقوط برمی‌گردد. در مسیر کوچ وقتی فردی از ایل از گرگر سقوط می‌کرد و جان می‌باخت، همان‌جا به خاک سپرده می‌شد. اتفاقی که یکی دوبار هم نبود و قبرستانی بی‌نام را شکل داد.»
مسیر به قدری سخت‌گذر و با شیب تند است که برای احداث پل نیز، رساندن مصالح، آهن و ماشین‌آلات به دل کوهستانی دورافتاده که هیچ جاده‌ای ندارد، سختی کار را دو چندان می‌کرد.
اسکندر موسوی‌زاده می‌گوید: «استفاده از گرگر در کوچ بهاره که از اواخر اسفند تا نیمه اردیبهشت است برای رفتن به ییلاق و در کوچ پاییزه برای بازگشت به قشلاق که از نیمه دوم شهریور آغاز می‌شود، رواج داشت. خطرات گرگر در کوچ پاییزه به دلیل پایین بودن سطح آب رودخانه، کمتر بود، اما در کوچ بهاره شاهد صدمات بیشتری بودیم.»
پایان تلخی و توسعه گردشگری
پل کول با بهبود دسترسی، تجارت و حمل و نقل بین خوزستان و لرستان را با کاهش هزینه و زمان تسهیل خواهد کرد. منطقه دزفول با جاذبه‌هایی مانند رودخانه دز، دره کول خرسون و پل قدیم دزفول، ظرفیت بالایی برای گردشگری دارد.
عباس پاپی‌زاده، نماینده دزفول در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که این پل می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری و طبیعت‌گردی در منطقه شود. با ساخته شدن پل کول و برچیده شدن همیشگی گرگر، فصل خاطرات تلخ ۲۰۰۰ خانوار عشایر خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و لرستان برای همیشه بسته می‌شود. به نظر می‌رسد پل کول دزفول بیش از یک سازه مهندسی، نمادی از امید و پیشرفت برای عشایر خوزستان و لرستان و نقطه عطفی در زندگی عشایر این منطقه باشد.
زیرساختی برای رشد اقتصادی و اجتماعی
اول اردیبهشت پل کول با پیشرفت ۸۵ درصدی، برای کوچ بهاره عشایر از سمت دزفول به الیگودرز به طور موقت بازگشایی شد. خانوار عشایر برای افتتاح کامل این پل تا پایان فصل بهار روز شماری می‌کنند. اسکندر موسوی‌زاده، مدیر کل امور عشایر خوزستان می‌گوید: «عشایر ۲۵ درصد گوشت قرمز کشور و ۳۵ درصد صنایع دستی را تولید می‌کنند. آنان تولیدکنندگان واقعی و حافظان طبیعت هستند و در تامین لبنیات و گیاهان دارویی نیز سهم بسزایی دارند. از این رو، لازم است زیرساخت‌های لازم برای تامین آسایش آنان فراهم شود. پل کول زیرساختی برای رشد اقتصادی و اجتماعی منطقه خواهد بود.»
