همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: اما برخی خیابان‌ها و محله‌های شهر مثل خیابان و محله جمهوری، همه‌چیز تمام‌اند؛ از کوچه، میدان، مسجد و مدرسه‌اش گرفته تا نویسنده و هنرمند و روحانی‌اش، همه و همه مهم و تاریخی‌اند و می‌توانند جور تاریخی کل پایتخت را به دوش بکشند.
بیشتر بخوانید:
تنها همان میدان بهارستان که در شرقی‌ترین بخش خیابان جمهوری جا خوش کرده، می‌تواند کل وقایع عهد قاجار و مشروطه را برای تو تعریف کند. کمی جلوتر، آیت‌الله طالقانی در مسجد هدایت برایت سخنرانی می‌کند و کمی آن سوتر، می‌توانی در کافه‌نادری، پهلو بگیری و در جوار آل‌احمد و هدایت، چای بنوشی و نفسی تازه کنی. خلاصه خیابان جمهوری، شهر فرنگ پایتخت است که می‌توانی در آن، حوادثی از همه رنگ را ببینی.
- تاریخش
خیابان جمهوری با بیش از ۵کیلومتر طول در گذشته لااقل از ۴خیابان تشکیل شده بود. به محدوده میدان بهارستان تا تقاطع با خیابان سعدی، شاه‌آباد می‌گفتند؛ از تقاطع سعدی تا تقاطع فردوسی را استانبول نامیده بودند؛ از فردوسی تا چهارراه ولیعصر (عج) به خیابان نادری معروف بود و از ولیعصر تا خیابان رودکی، خیابان شاه بود. اما شاید تاریخی ترین و قدیمی‌ترین بخش این خیابان، همان شرقی‌ترین آن باشد؛ یعنی محدوده میدان بهارستان که آغازش به زمان جلوس فتحعلی‌شاه قاجار در کاخ نگارستان بازمی‌گردد که به آنجا جلو باغ می‌گفتند.
- مسجد هدایت
پیداکردن مسجد هدایت در این روزهای خیابان جمهوری، کمی سخت است؛ چون نه گنبدی به چشم می‌آید و نه مناره‌ای. در محدوده تقاطع خیابان سعدی و خیابان فردوسی، مسجدی با بیش از ۸۰سال جا خوش کرده و همچنان پذیرای نمازگزاران است. شاید انقلابی‌ترین بخش خیابان جمهوری، همین مسجد هدایت باشد؛ چون اینجا پای سخنرانی‌های انقلابی امام جماعتش، ابوذر زمانش، آیت‌الله طالقانی نشسته و حتی دستگیری او و دیگر انقلابی‌ها را به چشم دیده است.
در این بخش از خیابان جمهوری، ساختمان پلاسکو هم اهمیت ویژه‌ای دارد. این ساختمان در سال ۱۳۴۱با اسکلتی فلزی و در ۱۷طبقه، به‌عنوان یکی از بلندترین آسمانخراش‌های آن روزگار گشایش یافت که در اثر آتش‌سوزی سال ۱۳۹۵، سوخت و حالا دوباره در این خیابان، بلندبالا ایستاده و فعال است.
- کافه‌نادری
در بخش سوم خیابان جمهوری، خاطره‌های کافه نادری، شنیدنی‌ترین بخش این خیابان است. اگر کافه نادری روزی به حرف بیاید، از رفت‌وآمدها و گپ و گفت‌های هنرمندان و روشنفکرانی خواهد گفت که در دهه ۴۰خورشیدی این سرزمین، نقش بسزایی داشتند.
این کافه را مردی ارمنی به نام خاچیک مادیکیانس برپا کرد، اما باعث و بانی شور و حرارت و بحث‌های شبانه آن، کافه‌نشین‌های آنجا بودند؛ بزرگانی چون نیما یوشیج، آل احمد، فروغ فرخزاد، ابراهیم گلستان و... در نزدیکی کافه، کلیسای ادونتیست در سال ۱۳۲۸در این خیابان بنا شده بود که حالا دیگر اثری از آن باقی نیست. سینما ایفل هم در سال ۱۳۳۷در این بخش از خیابان جمهوری گشایش یافت.
- این روزهایش
خیابان جمهوری، این روزها یکی از خیابان‌های مرکزی و پرتردد پایتخت است و بخش‌های غربی‌تر آن به بورس کالاهای الکترونیکی و تلفن همراه تبدیل شده است.
