شواهد ۴ هزار ساله بوروکراسی؛ کار مشترک عراق و بریتانیا | عکس

به گزارش همشهری آنلاین، کاوش های باستان شناسی اخیر در بین النهرین، گهواره تمدن های بشری، شواهد شگفت انگیزی را آشکار کرده است: تشریفات اداری پیچیده، که امروزه به عنوان «بوروکراسی دولتی» شناخته می شود، سابقه‌ای طولانی تر از آنچه تصور می شد دارد و به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش باز می گردد.

این یافته ها، که شامل الواح گلی با نوشته های اداری و اسناد مربوط به معاملات تجاری و مالی است، نشان می دهد که سیستم های اداری در تمدن‌ های باستانی بین النهرین، مانند سومر و اکد، به طرز شگفت آوری پیچیده و دارای سلسله مراتب بوده است. این شواهد، تصویری جدید از نحوه اداره امور در این تمدن های باستانی ارائه می دهد و نشان می‌ هد که چالش های مربوط به بوروکراسی، پدیده ای مدرن نیست، بلکه ریشه های عمیقی در تاریخ بشر دارد.

این الواح در محل یک ساختمان بزرگ بایگانی دولتی کشف شدند که شامل اتاق ها یا دفاتر مجزا بودند. عکس: موزه بریتانیا

بوروکراسی در بین النهرین باستان

باستان شناسان موزه بریتانیا و عراق صدها لوح اداری – قدیمی ترین شواهد فیزیکی از اولین امپراتوری ثبت شده در تاریخ – کشف کرده اند. این متون جزئیات دولت را به تفصیل شرح می دهند و بوروکراسی پیچیده ای را آشکار می کنند – تشریفات اداری زائد یک تمدن باستانی.

اینها آرشیوهای دولتی سایت سومریان باستان گیرسو، تلو امروزی، در زمانی بوده که شهر تحت کنترل امپراتوری اکد از ۲۳۰۰ تا ۲۱۵۰ پیش از میلاد قرار داشت.

سباستین ری، متصدی بخش بین النهرین باستان در موزه بریتانیا و مدیر پروژه گیرسو، گفت: "اینها صفحات گسترده امپراتوری، اولین شواهد مادی از اولین امپراتوری در جهان هستند – شواهد واقعی کنترل امپراتوری و نحوه عملکرد واقعی آن."

گیرسو، یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان، در هزاره سوم پیش از میلاد به عنوان پناهگاه نینگیرسو، خدای قهرمان سومری، مورد احترام بود. در دوران اوج خود صدها هکتار وسعت داشت و در میان شهرهای مستقل سومری بود که حدود ۲۳۰۰ پیش از میلاد توسط سارگون، پادشاه بین النهرین، فتح شد. او اصالتاً از شهر اکد بود که مکان آن هنوز ناشناخته است، اما تصور می شود نزدیک بغداد امروزی بوده است.

ری گفت: "سارگون با فتح تمام شهرهای سومری بین النهرین، این شکل جدید حکومت را توسعه داد و آنچه را که بیشتر مورخان اولین امپراتوری جهان می نامند، ایجاد کرد." او افزود که تا پیش از حفاری های اخیر، اطلاعات مربوط به آن امپراتوری محدود به کتیبه های تکه تکه یا نسخه های بسیار بعدی از کتیبه های اکدی بود که کاملاً قابل اعتماد نیستند."

اهمیت کشف و جزئیات بوروکراسی

او در مورد کشف جدید گفت: "این بسیار مهم است زیرا برای اولین بار شواهد ملموس – با مصنوعات در محل – داریم." او از جزئیات موجود در آن سوابق شگفت زده شده است: "آن ها همه چیز را به طور کامل یادداشت می کردند. اگر گوسفندی در دورترین نقطه امپراتوری می مرد، یادداشت می شد. آنها وسواس بوروکراسی داشتند."

الواح، حاوی نمادهای خط میخی، یک سیستم نوشتاری اولیه، ثبت امور دولتی، تحویل ها و هزینه ها در مورد همه چیز از ماهی گرفته تا حیوانات اهلی، آرد تا جو، منسوجات تا سنگ های قیمتی هستند.

دانا گودبرن-براون، مرمت کار بریتانیایی-آمریکایی، در حال پاکسازی الواح است تا بتوان آنها را رونویسی کرد. او گفت که این کار هم طاقت فرسا و هم هیجان انگیز است: "مردم فکر می کنند اشیا از زمین بیرون می آیند و همان طور که در موزه می بینید به نظر می رسند، اما در واقع این گونه نیست."

یکی از الواح کالاهای مختلف را فهرست می کند: «۲۵۰ گرم طلا / ۵۰۰ گرم نقره / ... گاوهای پروار ... / ۳۰ لیتر آبجو.» ری گفت که حتی نام و مشاغل شهروندان نیز ثبت شده است.

به گفته گودبرن-براون، زنان در دولت مناصب مهمی داشتند. به عنوان نمونه، ما کاهنه های اعظم داریم، اگرچه این جامعه ای بود که عمدتاً توسط مردان رهبری می شد. اما نقش زن حداقل بالاتر از بسیاری از جوامع دیگر بود، و این بر اساس شواهدی که داریم غیرقابل انکار است.

خشی از یکی از صدها لوح اداری کشف شده در سایت سومریان گیرسو. عکس:موزه بریتانیا

مشاغل فهرست شده از سنگ تراشان تا رفتگر کف معبد را شامل می شود. ری گفت: "توانایی جارو کردن کف جایی که خدایان و کاهن اعظم در آن حضور داشتند بسیار مهم بود. شهرهای بین النهرین باستان در تئوری همگی متعلق به خدایان بودند. جامعه برای دولت معبد کار می کرد."

برخی از الواح حاوی نقشه های معماری ساختمان ها، نقشه های زمین و نقشه های کانال ها هستند.

این یافته ها توسط باستان شناسان پروژه گیرسو، همکاری بین موزه بریتانیا و هیئت دولتی آثار باستانی و میراث عراق، با بودجه بنیاد خیریه مدیتور تراست، انجام شد.

این محوطه در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم حفاری شد و پس از دو جنگ خلیج فارس مورد هدف غارتگران قرار گرفت. الواح دوره اکد یا غارت شدند یا با بی احتیاطی از محیط باستان شناسی خود خارج شدند و در نتیجه بافت زدایی شدند. بنابراین درک نحوه عملکرد حکومت بسیار دشوار بود.

یافته های جدید برای مطالعه بیشتر به موزه عراق در بغداد ارسال شده است، پیش از اینکه احتمالاً به موزه بریتانیا قرض داده شوند.

منبع: عصر ایران