خیلی از افراد وقتی برای اولین بار با تجویز روانپزشک، شروع به مصرف داروهای اعصاب و روان می‌کنند، دچار عوارضی می‌شوند که آنها را می‌ترساند؛ عوارضی مثل خواب‌آلودگی، تهوع، اضطراب، بیقراری و ... . بنابراین عده‌ای بدون مشورت با پزشک معالج‌شان، خودسرانه داروهای خود را کم یا قطع می‌کنند تا از دست عوارض و علائم نجات پیدا کنند.
اما روانپزشکان تاکید دارند که این عوارض در هفته‌های ابتدایی مصرف شایع هستند و اغلب با گذشت زمان و سازگاری بدن کاهش می‌یابند یا کاملاً برطرف می‌شوند. قطع خودسرانه یا کاهش دوز داروها بدون مشورت با پزشک می‌تواند بسیار خطرناک باشد و ممکن است منجر به تشدید علائم بیماری، بازگشت شدیدتر مشکلات روانی یا حتی عوارض جسمانی مثل تشنج در برخی داروها شود.
حداقل ۲ هفته صبور باشید
اگر عوارض و علائم ناشی از مصرف دارو شدید نباشد، معمولا با گذشت ۱ تا ۲ هفته بدن به آن داروها عادت می‌کند و علائم کمتر می‌شود. اما زمانی که علائم و عوارض ناشی از مصرف داروها شدید و آزاردهنده است، یا علائم حساسیت در فرد بروز کرده است یا دوز دارو زیاد است، بیمار باید فوری با پزشک معالج خود تماس بگیرد. چون این طور وقت‌ها معمولا نیاز به تغییر دارو یا تغییر دوز دارو است. این موردی نیست که بگوییم حالا بیمار کمی ادامه بدهد، شاید حالش بهتر شود یا بدنش عادت کند.
دکتر شریعت تاکید می‌کند: اگر با مصرف داروهای روان، علائم حساسیت در فرد بروز کرد، گاهی لازم است فرد حتما به اورژانس مراجعه کند تا درمان مناسبش شروع شود. اما اگر علائم خفیف است، معمولا با کم کردن موقت دوز دارو یا تحمل یکی دو هفته – اگر قابل تحمل باشد – معمولا آن علائم برطرف می‌شوند.
دکتر شریعت در پاسخ به این که کدام علائم شدید محسوب می‌شوند، توضیح می‌دهد: علائمی مثل بیقراری خیلی زیاد، خواب‌آلودگی شدید، مشکلات گوارشی شدید و آزاردهنده، سردردهای شدید و هر حالت و علائمی که شدتش زیاد و غیر قابل تحمل باشد به گونه‌ای که زندگی روزمره فرد را مختل کند، طبیعی است که نمی‌شود انتظار داشت فرد آن داروها را با آن دوز ادامه دهد.
این متخصص اعصاب و روان ادامه می‌دهد: اکثر داروهای حوزه اعصاب و روان ۳ تا ۶ هفته زمان می‌برد تا اثربخشی خود را نشان دهند و فرد باید صبر کند تا بدنش به دارو یا داروها عادت کند، اما عوارض داروها ظرف یکی دو هفته خود را نشان می‌دهد و طوری است که یا قابل تحمل است یا جوری است که باید جایگزینی برایش در نظر گرفت.
با دیدن این عوارض با پزشک تماس بگیرید
اما در دو سه هفته ی اول ِ مصرف داروهای حوزه روان دقیقا چه عوارضی ممکن است در فرد نمایان شود؟
متخصصان می‌گویند در دو تا سه هفته اول مصرف داروهای حوزه اعصاب و روان، بدن و مغز در حال سازگاری با دارو هستند و به همین دلیل ممکن است عوارض جانبی مختلفی بروز کنند. این عوارض معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: عوارضی که نیاز به صبر و تحمل دارند (چون اغلب موقتی هستند و با ادامه درمان کاهش می‌یابند) و عوارضی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند (چون ممکن است نشانه مشکل جدی باشند).
عوارضی که معمولاً در دو تا سه هفته اول شایع هستند و نیاز به صبر و تحمل دارند، شامل مشکلات گوارشی مثل تهوع، اسهال یا یبوست، کاهش اشتها، احساس سنگینی در معده، اختلالات خواب، سردرد یا سرگیجه، سردرد خفیف یا احساس سبکی سر، افزایش اضطراب یا بیقراری، خشکی دهان، تعریق بیش از حد، احساس لرزش خفیف و همچنین احساس خستگی است.
از سوی دیگر، برخی عوارض ممکن است نشانه مشکل جدی باشند و نیاز به اقدام فوری دارند. در صورت بروز این علائم، فرد نباید منتظر بماند. بلکه باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرد یا به اورژانس مراجعه کند. این عوارض شامل افکار خودکشی یا خودآزاری، راش پوستی شدید یا علائم آلرژیک، تشنج یا حرکات غیرارادی شدید، تپش قلب شدید یا آریتمی، علائم سندرم سروتونین (مثل تب، تعریق شدید، گیجی، تپش قلب سریع، سفتی عضلات و لرزش شدید) هستند.
بنابراین اگر عوارض خفیف تا متوسط هستند (مثل تهوع، سردرد، بی‌خوابی و بیقراری) و زندگی روزمره شما را مختل نمی‌کنند، به احتمال زیاد موقتی هستند. می‌توانید این علائم را یادداشت کرده و در ویزیت بعدی با پزشک خود مطرح کنید.
اما اگر عوارض شدید هستند و زندگی روزمره شما را مختل می‌کنند یا علائم خطرناکی مثل موارد ذکرشده مشاهده کردید، منتظر نمانید و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. درضمن هرگز دوز دارو را خودسرانه کاهش ندهید یا آن را قطع نکنید. حتی اگر عوارض آن آزاردهنده باشند. این کار می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند.
دکتر شریعت، متخصص اعصاب و روان درباره این که آیا افراد می‌توانند خودسرانه دوز داروها را کاهش دهند، می‌گوید: افرادی که به تازگی مصرف داروهای حوزه روانپزشکی را شروع کرده‌اند، می‌توانند موقتا دوز برخی داروهای خود را که فکر می‌کنند دارد اذیت‌شان می‌کند، کم کنند. اما این در مورد همه داروها صدق نمی‌کند و بنابراین بهتر است فرد حتما با پزشک خود مشورت کند و خودسرانه دوز داروها را کم نکند یا مصرف آنها را قطع نکند.
