به گزارش همشهری آنلاین، آمار نشان می‌دهد کمی‌بیشتر یا کمتر از ۴۰ هزار قنات در کشور داریم که ۱۱ مورد آن به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است. اما یک قنات در اصفهان در جهان تک است؛ قنات دو طبقه محله «مون» در اردستان که تنها قنات دو طبقه در جهان است. نرگس بهشاد، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان می‌گوید که پس از ثبت جهانی قنات «مون» برنامه‌ریزی برای ایجاد زیرساخت مسیر گردشگری در طول مسیر ۴ کیلومتری قنات، برای جذب بیشتر گردشگر در دست انجام است.
به قدمت ۸ قرن
قنات مون اردستان از قنات‌های قدیمی ایران است که به نام محله «مون» خوانده می‌شود و به گواه تاریخ عمری به قدمت ۸ قرن دارد. رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان به همشهری می‌گوید: «علاوه بر دو طبقه بودن این قنات که در دنیا منحصر به فرد است، با وجود قدمتش، سازه‌های آن هنوز پابرجاست و می‌تواند آب‌های زیرزمینی را به سطح زمین انتقال دهد.»
نرگس بهشاد ادامه می‌دهد: «جریان آب قنات از مظهر تا رخشویخانه فعال است. ویژگی دیگر قنات مون شکل تقسیم آب است. حوزه‌بندی در پایین دست مظهر قنات به ۳ قسمت تقسیم می‌شود. ۲ قسمت به محله مون می‌رود و یک قسمت به روستای تلک‌آباد می‌رسد. برخی از خانه محله مون همچنان از آب قنات بهره‌مند هستند.»
بهشاد، سیستم مهندسی این قنات دو طبقه را این‌طور توضیح می‌دهد: «قنات مون ۲ مادر چاه دارد. یکی به عمق ۲۷ متر و دیگری ۳۰ متر که به‌صورت موازی روی یکدیگر قرار دارند. با وجود اختلاف ارتفاع، جریان آب در طبقات با هم تلاقی ندارند و علت آن هم بافت خاک است.»
استفاده از خاک رس با چسبندگی بالا و ترکیب آن با شن، خاک با دوام و مرغوبی را ساخته که جریان آب دو طبقه به هم نفود نمی‌کند. آب قنات بالایی، خنک، سبک و شیرین و مناسب برای آشامیدن است. آب قنات زیرین سختی و املاح بیشتری دارد و برای شست‌وشو، آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف و همچنین راه انداختن چرخ آسیاب استفاده می‌شود. در اسناد برگه تقسیم آبی وجود دارد که منسوب به شیخ بهایی است.
رختشویخانه فعال قنات
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان با اشاره به اینکه این قنات زنده و فعال است، می‌گوید: «۳۵ چاه اصلی از این قنات نشات می‌گیرد و تعداد زیادی که حدود ۴۰ حلقه است به منازل شخصی می‌رود.»
به گفته نرگس بهشاد، بقایای تاسیسات جانبی در مجاورت مظهر قنات تا آسیاب‌ها نیز همچنان به جا مانده و یکی از جذابیت‌های گردشگری این قنات است، اما دیدنی‌ترین قسمت، رختشویخانه فعال این قنات است. او: «هنوز هم مادربزرگ‌ها را در حال شست و شوی لباس و ظروف در کنار رخشویخانه می‌بینیم که برای گردشگران به ویژه گردشگران خارجی جذابیت زیادی دارد.»
ساخت مسیر گردشگری
نرگس بهشاد، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان درباره رونق گردشگری قنات مون بعد از ثبت جهانی می‌گوید: «طرح ایجاد معبر شهری از مسیر پایاب قنات تا رختشویخانه به طول ۵۰۰ متر تهیه شده و در دست آماده‌سازی و رفع نواقص است. با اجرای این طرح، گردشگران در طول مسیر با شگفتی معماری این قنات آشنا می‌شوند. اهمیت این قنات به زنده بودن آن هم هست.»
