لرزه‌هایی از اعماق زمین تا مرز فضا؛ کشفی تازه درباره‌ی فوران تونگا
پژوهشی جدید نشان می‌دهد که این انفجار، امواج گرانشی ثانویه‌ای ایجاد کرد که جو فوقانی را، جایی که ماهواره‌ها در آن گردش می‌کنند، به لرزه درآورد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
پژوهشی جدید نشان می‌دهد که این انفجار، امواج گرانشی ثانویه‌ای ایجاد کرد که جو فوقانی را، جایی که ماهواره‌ها در آن گردش می‌کنند، به لرزه درآورد.
به گزارش انتخاب و به نقل از gizmodo؛ زمانی که آتش‌فشان «هونگا تونگا-هونگا ها‌آپای» در سال ۲۰۲۲ فوران کرد، تنها یکی از قدرتمندترین فوران‌های تاریخ معاصر نبود—بلکه واقعاً امواجی تا فضا ایجاد کرد.
این انفجار ستونی از خاکستر و گاز را تا ارتفاعی بیش از ۵۰ کیلومتر (۳۱ مایل) در جو زمین فرستاد، بسیار بالاتر از جایی که هواپیماهای تجاری پرواز می‌کنند و بیشتر پدیده‌های جوی رخ می‌دهد.
اما چه چیزی واقعاً دانشمندان را شگفت‌زده کرد؟ اثر موجیِ این رویداد در همان‌جا متوقف نشد. بلکه ادامه یافت—تا جایی که به جو فوقانی رسید، جایی که ماهواره‌ها به دور زمین می‌چرخند.
مطالعه‌ای جدید که در نشریه‌ی AGU Advances منتشر شده است، توضیح می‌دهد که این فوران عظیم چگونه توانست بخشی از سیاره را تحت تأثیر قرار دهد که معمولاً آتش‌فشان‌ها هرگز به آن نمی‌رسند. پژوهشگران با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و مدل‌سازی‌های جوی، دو عامل احتمالی را بررسی کردند:
• امواج لمب—امواج فشاری‌ای که سطح زمین را «در آغوش می‌کشند»، و
• امواج گرانشی ثانویه که زمانی در آسمان ایجاد می‌شوند که امواج اولیه دچار شکست می‌شوند.
نتایج نشان داد که امواج گرانشی ثانویه عامل اصلی بودند، زیرا حرکت سریع‌تر و دامنه‌ی بزرگ‌تر آن‌ها بهتر با داده‌های ماهواره‌ای جمع‌آوری‌شده توسط تیم پژوهشی مطابقت داشت.
به زبان ساده، فوران تونگا چنان موج شوکی شدیدی ایجاد کرد که آسمان را به لرزه درآورد.
این یافته‌ها با پژوهش‌های پیشین که نشان داده بودند فوران هونگا تونگا-هونگا ها‌آپای پیش از وقوع، یک نشانه‌ی لرزه‌ای ظریف—موج ریلی (Rayleigh wave)—ایجاد کرده بود، همخوانی دارد. این موج که با دستگاه‌های لرزه‌نگار تا فاصله‌ی بیش از ۶۴۴ کیلومتر (۴۰۰ مایل) قابل شناسایی بود، نشانه‌ای نادر و کمتر مورد توجه قرار گرفته بود از اینکه فاجعه‌ای عظیم در شُرُف وقوع است.
مجموع این پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رویدادهای آتشفشانی بزرگ نه تنها زمین را می‌لرزانند، بلکه کل جو را، از بستر دریا تا لبه‌ی فضا، تحت تأثیر قرار می‌دهند. اکنون دانشمندان درمی‌یابند که شدیدترین فوران‌های زمین می‌توانند ردپاهای اولیه‌ی گوناگونی به جا بگذارند—اگر بدانیم کجا و چه زمانی باید آن‌ها را جستجو کنیم.
مطالعه‌ی این تیم همچنین یادآوری می‌کند که آنچه روی سطح زمین رخ می‌دهد می‌تواند لبه‌ی فضا را هم دستخوش تغییر کند—ناحیه‌ای که به طور فزاینده‌ای برای ارتباطات، رصد وضعیت آب‌وهوا، مدل‌سازی اقلیمی و سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی (GPS) به آن وابسته‌ایم.
هرچه بهتر درک کنیم که رویدادهایی از این دست چگونه از منشأ خود گسترش می‌یابند، بهتر می‌توانیم از فناوری‌هایی که برای زندگی روزمره به آن‌ها متکی هستیم محافظت کنیم.
