به گزارش تجارت نیوز، غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به دلیل استیضاح وزیر اقتصاد در روزهای آتی و اینکه نظرش در این باره چیست، گفت: مجلس در واقع به‌عنوان سوپاپ نظام یا مردم عمل می‌کند. گاهی این سوپاپ با یکسری هیجانات سیاسی ادغام می‌شود و گاهی جریان‌های سیاسی از این هیجانات جامعه برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند. این اتفاق قبلاً هم افتاده و بار اول هم نیست. اینکه شرایط خوب نیست و قیمت ارز بالا رفته و همه هم می‌دانیم دلیلش چیست که هم دلایل بیرونی می‌تواند داشته باشد و هم دلایل داخلی. نماینده‌ها هم در چنین شرایطی، از این فضاها استفاده می‌کنند یا به‌نوعی وظیفه خود را انجام می‌دهند و وزیر را استیضاح می‌کنند تا هم به مردم بگویند که ما حواسمان به وضعیت هست و هم اینکه بتوانند شرایط را کنترل کنند.
وی افزود: به نظر من، با توجه به بندهای مختلفی که در مورد استیضاح آقای همتی نوشته شده، مثل مسائلی مانند رباخواری و تنظیم بانک‌ها و برخی دیگر از موارد، باید بگویم که این موارد خیلی خیلی نسبت به شخص آقای همتی بی ربط است. آقای دکتر همتی، به نظر من، بین وزرای دولت آقای پزشکیان، تقریباً یکی از آن افرادی است که سر جای خود نشسته. اشتباه هم دارد، اشتباهاتش هم کم نیست، ولی در این مقطع و در این دوره کوتاه، به نظرم استیضاح اصلاً به صلاح نیست.
رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدام دولت در حذف ارز ترجیحی بیان داشت: بد عمل کردند ولی در نهایت، این تصمیمی بود که باید گرفته می‌شد. مسئله این است که انتخاب بین یک تصمیم رانتی یا یک اصلاح اقتصادی بدون رانت (یا با حداقل رانت) مطرح بود. سال‌هاست که چندین میلیارد دلار از ارز مملکت به دلیل شکاف ارزی به جیب عده‌ای خاص می‌رود. همه هم می‌دانیم رانت است.
وی خاطرنشان کرد: به جز مبالغ قابل توجهی که به واسطه تحریم دارند به جیب می‌زنند، ما سال‌هاست که ارز ترجیحی را از ۴۲۰۰ تومان تا ۲۸ هزار تومان تخصیص داده‌ایم، اما در این چند سال، هیچ کالایی با این نرخ‌ها به دست مردم نرسیده است. مثلاً سال گذشته ۱۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی تخصیص داده شد. حالا شما ۱۸ میلیارد دلار را ضربدر ۱۰ کنید. نمی‌گویم در ۳۰ یا ۴۰ هزار تومان ضرب کنید، یعنی رقم به این هنگفتی است. حالا شما باید انتخاب کنید. پس اصل تصمیم برای تغییر بازار، اشتباه نبود، بلکه زمان و نحوه اجرای آن و فاکتورهای متعددی که باید کنار هم بگذارید، تا این سیاست بتواند درست عمل کند، اهمیت داشت.
تاجگردون با بیان اینکه مشکلات ارزی ربطی به وزیر اقتصاد ندارد، گفت: حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار از ارز نیمایی که وارد کشور می‌شود، در اختیار دولت است که آن هم برای تأمین کالاهای اساسی استفاده می‌شود و در بازار مبادله نمی‌شود. صادرکنندگان این ارز را وارد می‌کنند که شامل پتروشیمی‌ها، فولادسازان، ذوب‌آهن، سنگ‌آهن و سایر صنایع بزرگ هستند و تقریباً هیچ یک از این صنایع تحت اختیار وزیر نیست.
این مسئول اقتصادی تصریح کرد: آماری که دارم نشان می‌دهد که در دو هفته اخیر، ۳ تا ۴ میلیارد دلار از ارزی که باید وارد بازار می‌شد، نیامده است. اگر این مقدار ارز در همین بازه وارد بازار می‌شد، این جامپ یا نوسان شدید در نرخ ارز ایجاد نمی‌شد. پتروشیمی و ذوب آهن می‌گوید من کالا را صادر کردم؛ می‌گوییم خب چرا ارز حاصل از صادرات را به‌موقع نیاوردید؟ می‌گوید تعطیل بوده یا آخر هفته بوده یا برف آمده و بازار تعطیل شده و دلایل دیگر. اما واقعیت این است که همه می‌دانستند قرار است تغییری در بازار اتفاق بیفتد، بنابراین صبر کردند تا ببینند چه خواهد شد. پس وقتی باید ارز جا به جا شود، چرا همتی باید برای این موضوع زیرسؤال برود؟ چرا یکی از مدیران پتروشیمی یا آن وزرا یا دستگاه‌هایی که برای من و ایکس و ایگرگ است، بازخواست نشده؟
این نماینده مجلس با تأکید بر اینکه هر وزیری باید در برابر کل سیاست‌های اقتصادی دولت پاسخگو باشد، بیان داشت: وزیر اقتصاد هم پاسخگوترین فرد باید باشد، اما آیا پاسخگوترین فرد بودن، به معنای مقصرترین فرد بودن است؟ اگر در این شرایط، وزیر اقتصاد استیضاح شود، آیا بقیه چیزها اصلاح می‌شود؟ حتما نمی‌شود. من الان دارم می‌گویم که نمی‌شود. بلکه اولین اثری که خواهد گذاشت، بی‌ثبات‌تر شدن بازار خواهد بود.
وی تأکید کرد: بعد از استیضاح شما نمی‌توانید به‌سادگی به سیاست‌های ارزی بازگردید. مثلاً نمی‌توان دلار ۸۰ هزار تومانی را به ۵۰ هزار تومان کاهش داد و انتظار داشت قیمت‌ها ثابت بماند. بی‌ثباتی بازار بدتر از هر چیز دیگری است. شما می‌توانید همتی را کنترل کنید ولی بی‌ثباتی را نمی‌توانید کنترل کنید. دولت را شاید بتوان کنترل کرد، اما روان مردم را که نمی‌توان مدیریت کرد.
تاجگردون گفت: من فکر می‌کنم نمایندگان مجلس با نیت دلسوزانه وارد این ماجرا شده‌اند و قصد دارند به مطالبات مردم پاسخ دهند. اما به یاد داشته باشید که در گذشته هم استیضاح‌هایی مانند استیضاح آقای کرباسیان در شرایط مشابه انجام شد. حالا باید ببینیم که چه نتیجه‌ای از این اقدامات حاصل خواهد شد. بعد از استیضاح آقای کرباسیان چه اتفاقی افتاد؟ تا مدت‌ها تکلیف مشخص نبود. بعد حالا چه تیمی بیاید؟ چیدن یک تیم اقتصادی کار ساده‌ای نیست.
وی افزود: در همین دولت آقای پزشکیان، تنظیم کرده بودند که آقای طیب‌نیا دستیار ویژه یا مشاور است. آقای همتی اینجاست، آقای پورمحمدی اینجاست، آقای فرزین هم حضور دارد. هماهنگ کردن همتی و فرزین برای تصمیم‌گیری، آن‌هم در کنار پورمحمدی، کار ساده‌ای نبوده است. حالا اگر بخواهیم دوباره این ترکیب را تنظیم کنیم، خودش ۴ تا ۵ ماه زمان می‌برد. تازه اگر فرد مناسبی برای این جایگاه پیدا شود!
به نظر من، تیم طیب‌نیا، همتی، پورمحمدی، فرزین بهترین گروهی بودند که می‌توانستند شرایط را مدیریت کنند
تاجگردون در پاسخ به یک شبهه نیز تصریح کرد: اینکه می‌گویند پورمحمدی مهره تاجگردون است و برخی تلاش می‌کنند همتی را کنار بزنند تا فرزین هم تغییر کند و به جای او دبیر هیئت دولت را بیاروند، نه گذاره درستی است و نه منطق دارد و نه قابل عملی شدن است. اول که گفتند آقای تاجگردون تلاش می‌کند که همتی بیاید که وزیر شود؛ که این حرف بی‌اساسی بود. به نظر من، تیم طیب‌نیا، همتی، پورمحمدی، فرزین و در کنارش تیم‌های اقتصادی مجلس، بهترین گروهی بودند که می‌توانستند شرایط را مدیریت کنند.
رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات کشور در پاسخ به اینکه راه برون‌رفت از این شرایط چیست؟ گفت: همه ما در این شرایط مقصریم. برخی اوقات، به دلیل رفتارهای سیاسی خود، از شرایط سوءاستفاده می‌کنیم، گاهی حرف‌هایی می‌زنیم بدون اینکه فکر کنیم چه اثری بر جامعه خواهد داشت. اتفاقاتی هم که رخ داده، هم به دولت، هم به مجلس و هم به سیاست‌های کلان برمی‌گردد. اگر قرار است بازار تغییر کند، باید همه مقدمات آن فراهم شود. روز اول که آقای فرزین صحبت کرد، گفت تعطیلی ناگهانی شنبه و یکشنبه باعث شد که ارز وارد بازار نشود. اما مردم این توضیح را نمی‌پذیرند. مگر می‌شود بازار یک کشور به دلیل دو روز تعطیلی، دچار چنین نوسانی شود؟ این مسائل نیاز به مراقبت دارد.
وی خاطرنشان کرد: بودجه هم تأثیر زیادی بر این فرایند دارد. اینکه چه کسی از بودجه بهره می‌برد، مهم است. به‌عنوان‌مثال، ۱۸ میلیارد دلار ارز برای کالاهای اساسی در نظر گرفته شده است. حالا این ارز را می‌توان به همان روش قبلی خرج کرد یا می‌توان با مکانیزم‌های متفاوت، آن را به دست مصرف‌کننده نهایی رساند. مثلاً در بودجه، تعیین کرده بودیم که ارز ۲۸ هزار تومانی به ۳۸ هزار تومان تبدیل شود و در قالب کالابرگ به مصرف‌کننده نهایی برسد. همچنین، ۳ میلیارد دلار برای دارو تخصیص داده شده بود و مابه‌التفاوت آن در قالب بیمه، به مردم کمک شود. خب همه عددهای بودجه متناسب با این سیاست است؛ اما اگر سیاست‌ها تغییر کند، بودجه هم به هم می‌ریزد. این یعنی کسری بودجه، استقراض از بانک مرکزی و در نهایت، افزایش تورم.
تاجگردون تأکید کرد: اگر در این روند، فقط یک بخش تغییر کند، تعادل کل سیستم به هم می‌ریزد. در چنین شرایطی، طبیعی است که مردم اذیت شوند و بگویند مسئولان ناکارآمد هستند. هر بخش از این فرآیند، در دست یک نهاد متفاوت است. بانک مرکزی یک رفتاری دارد، مجلس رفتار دیگری دارد. حتی یک نطق ساده در مجلس می‌تواند صبح فردا، تأثیر متفاوتی بر بازار بگذارد و مردم هم احساس بی‌ثباتی می‌کنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره پول‌های بلوکه شده ایران در قطر با بیان اینکه این پول متعلق به دولت نیست که حالا بگوییم می‌خواهد با آن چه کند چون دولت پولش را خورده، توضیح داد: بانک مرکزی با سیاهه فروش روزانه نفت، برنامه‌ریزی می‌کند. مثلاً اگر ۱۰۰ هزار بشکه نفت فروخته و قیمت هر بشکه ۶۰ دلار بوده، معادل ریالی آن را در ترازنامه خود ثبت می‌کند. حالا این پول در هر کشوری که باشد ـ در فیلیپین، توکیو یا جای دیگر ـ نقدینگی آن در داخل کشور قابل‌دسترس نیست اما بانک مرکزی این مبلغ را ضربدر ریال می‌کند و سهم دولت را به خزانه می‌ریزد تا با آن حقوق بدهد.
تاجگردون بیان داشت: این مبلغ در ترازنامه بانک مرکزی هم ثبت می‌شود و جزو دارایی‌های خارجی آن محسوب می‌شود. این پول در خارج از کشور است. دولت سهمش را گرفته و در سال ۱۳۹۵ هم آن را مصرف کرده است. این پول، متعلق به ترازنامه بانک مرکزی است، نه دولت. پس اگر این پول وارد کشور شود، باز هم به ترازنامه بانک مرکزی می‌رود. بانک مرکزی تنها می‌تواند از این پول برای تنظیم بازار ارز استفاده کند، اما نمی‌تواند آن را مستقیماً به دولت بدهد. بانک مرکزی اگر ۷ میلیارد دلار اضافه داشته باشد، می‌تواند با ۲ میلیارد دلار از آن، نرخ ارز را کنترل کند و قیمت را پایین بیاورد. اما تأثیری در بودجه کشور ندارد بلکه می‌تواند بازار را کنترل کند.
وی گفت: این را هم بگویم که در مبادله سالانه ۶۰ تا ۷۰ میلیارد دلاری صادرات، مگر این ۷ میلیارد دلار چه کار می‌تواند بکند؟ خیلی کاری نمی‌تواند بکند. اما در تنظیم بازار مؤثر است. ولی برای رشد اقتصادی که نیازمند ۱۰۰ میلیارد دلار منابع جدید است، این مبلغ کافی نیست. همچنین، در بودجه دولت هم تأثیر چشمگیری نخواهد داشت.
منبع: جماران
