چرا دونالد ترامپ دیگر به مایک والتز اعتماد نداشت؟

تصمیم دونالد ترامپ برای کنار گذاشتن مایکل والتز از سمت مشاور امنیت ملی، حاصل نارضایتی فزاینده از نظامی سابقی بود که اشتیاقش به مداخله نظامی، حتی از رئیس‌جمهور نیز فراتر می‌رفت. به

گزارش روزنامه واشنگتن پست، نقطه پایان کار والتز، ماه مارس و ماجرای جنجالی افزودن یک خبرنگار به گروه چت محرمانه در اپلیکیشن سیگنال بود؛ اقدامی که ضربه نهایی را وارد کرد. با این حال، تنش‌های او با مقام‌های ارشد دولت، از همان آغاز دوره ترامپ آغاز شده بود و بر سر موضوعاتی، چون اقدام نظامی علیه ایران به اختلافاتی عمیق انجامید. بنا به روایت منابع بلندپایه و مشاوران کاخ سفید، این اختلاف‌ها مدت‌ها زیر پوست دولت در جریان بود.

سایه نتانیاهو در قلب بحران کاخ سفید؛ مشاور امنیتی ترامپ قربانی جاه‌طلبی اسرائیل؟

این بحران، تردید‌هایی جدی در میان شماری از مقام‌های ارشد کاخ سفید برانگیخته است؛ اینکه آیا در دوران ترامپ اصولاً نیازی به یک شورای امنیت ملی به سبک سنتی وجود دارد یا نه. حالا بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند مارکو روبیو، وزیر خارجه کنونی که روز پنج‌شنبه به‌عنوان جانشین موقت والتز منصوب شد، برای مدتی طولانی همین نقش سرپرستی را حفظ کند؛ تصمیمی که در عمل می‌تواند به تضعیف نهادی بینجامد که دهه‌هاست ستون فقرات سیاست خارجی آمریکا در کاخ سفید بوده است. این تغییر، نه‌فقط جایگاه شورای امنیت ملی را به حاشیه می‌برد، بلکه یکی از پرنفوذترین چهره‌های مداخله‌طلب در دولت را نیز کنار می‌زند. با این حال، اینکه ترامپ هنوز قصد دارد والتز را به‌عنوان نماینده آمریکا در سازمان ملل منصوب کند، نشان از آن دارد که او همچنان بخشی از ساختار قدرت باقی خواهد ماند.

مشکلات مایکل والتز تدریجی و آرام شکل گرفت؛ اما با گذشت زمان، سوزی وایلز، رئیس کارکنان کاخ سفید، بیش‌ازپیش به این نتیجه رسید که والتز با روحیه و سبک رهبری ترامپ هم‌خوانی ندارد. به گفته یکی از مقام‌های ارشد کاخ سفید، این ارزیابی در هفته‌های اخیر به شکل محسوسی تقویت شده است.

دونالد ترامپ روز پنج‌شنبه، همزمان با اعلام تغییرات در تیم امنیت ملی، در پیامی در شبکه‌های اجتماعی وعده داد: «با هم، بی‌وقفه برای امن‌کردن دوباره آمریکا و جهان خواهیم جنگید.»، اما پشت این وعده، ماجرایی پنهان بود که به شدت خشم رئیس‌جمهور را برانگیخت. به گفته دو منبع آگاه، مایکل والتز در جریان دیدار بنیامین نتانیاهو با ترامپ در دفتر کاخ سفید در اوایل فوریه، با دیدگاهی تند و مداخله‌جویانه وارد میدان شد؛ هم‌راستا با نتانیاهو و با این باور که زمان حمله به ایران فرا رسیده است. همین منابع تأیید کرده‌اند که والتز پیش از دیدار رسمی، با نخست‌وزیر اسرائیل درباره گزینه‌های نظامی علیه ایران رایزنی‌های فشرده‌ای داشته؛ اقدامی که به‌زعم ترامپ، عبور از خطوط قرمز بود.

یکی از منابع مطلع تأکید کرد: «والتز می‌خواست جهت‌گیری سیاست خارجی آمریکا را به سمتی سوق دهد که ترامپ با آن راحت نبود؛ چرا که به باور رئیس‌جمهور، هنوز فرصت دیپلماسی به‌درستی امتحان نشده بود.» او تاکید کرد: «این رویکرد والتز به گوش ترامپ رسید و اصلاً به مذاقش خوش نیامد.» در واکنش به این گزارش‌ها، دفتر بنیامین نتانیاهو روز شنبه در بیانیه‌ای تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل پیش از دیدار رسمی با ترامپ، با والتز ملاقات کرده است، اما در عین حال، گزارش‌ها درباره «تماس‌های فشرده» پیرامون گزینه‌های نظامی را تکذیب کرد. تلاش خبرنگاران برای دریافت توضیح از سخنگوی والتز و نیز سوزی وایلز، رئیس کارکنان کاخ سفید، بی‌پاسخ ماند.

اشتباه در سیگنال گیت؛ جرقه سقوط مشاور امنیت ملی

استیون چونگ، مدیر ارتباطات کاخ سفید در پاسخ به پرسش واشنگتن پست با انتشار بیانیه‌ای تأکید کرد: «رئیس‌جمهور مسیر را تعیین می‌کند و این وظیفه دولت اوست که آن سیاست‌ها را به اجرا بگذارد. همه در یک جهت حرکت می‌کردند و به همین دلیل است که او موفق‌ترین صد روز نخست ریاست‌جمهوری در تاریخ را رقم زد.» با این حال، برخی در دولت بر این باور بودند که مایکل والتز در تلاش بود تا مسیر تصمیم‌گیری را به سمت اقدام نظامی سوق دهد؛ رویکردی که عملاً هم‌راستا با مواضع اسرائیل تلقی می‌شد. یکی از مشاوران ترامپ، در مقایسه‌ای معنادار با اشاره به وزیر خارجه اسبق آمریکا گفت: «اگر جیم بیکر روزی با سعودی‌ها پشت در‌های بسته تبانی می‌کرد تا جورج اچ. دبلیو. بوش را تضعیف کند، بلافاصله از کار برکنار می‌شد. اینجا هم همین است، شما نمی‌توانید برای رئیس‌جمهور یک کشور دیگر کار کنید؛ شما به رئیس‌جمهور ایالات متحده پاسخ‌گو هستید.»

در حوزه سیاست خارجی و فراتر از آن ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش به‌وضوح نشان داده که دیگر علاقه‌ای به اتکا بر چهره‌های سنتی ندارد

در دوره نخست، ترامپ ناچار بود برای تشکیل دولت به جمهوری‌خواهان سنتی تکیه کند؛ اما حالا، در سایه تحولی نسلی در حزب جمهوری‌خواه، چهره‌های جوان‌تری به میدان آمده‌اند که تنها یک مرجع سیاسی را به رسمیت می‌شناسند: خود ترامپ. رئیس‌جمهور نیز این بار بیش از هر زمان دیگری تمرکزش را بر انتخاب چهره‌هایی کاملاً وفادار به خود گذاشته؛ افرادی که بدون تردید، مأمور اجرای برنامه‌های او هستند.

مارکو روبیو، جانشین موقت مایکل والتز، گرچه از همان جناح سنتی حزب جمهوری‌خواه می‌آید که والتز نیز به آن تعلق داشت، اما به گفته مقامات، خیلی سریع‌تر از انتظار، خود را با فضای جدید هماهنگ کرده و اکنون به یکی از سخنگویان پرنفوذ دونالد ترامپ تبدیل شده است. این چرخش سیاسی، سیاست‌های او در قبال جنگ اوکراین را نیز دربر گرفته است؛ به‌طوری‌که روبیو، در مقام وزیر خارجه، هم کی‌یف و هم مسکو را به ترک مذاکرات صلح از سوی آمریکا تهدید کرده؛ هشداری که در عمل، فشار بیشتری را متوجه دولت اوکراین می‌کند.

برکناری مایکل والتز در شرایطی رقم خورد که برخی از چهره‌های بانفوذ دولت، از جمله جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور، تلاش‌هایی در پشت‌صحنه برای حفظ موقعیت او انجام دادند. به گفته دو مقام ارشد کاخ سفید، جی دی ونس در ماه مارس والتز را در سفری به گرینلند همراهی کرد؛ همان جایی که ترامپ پیش‌تر علاقه خود به خرید آن را علنی کرده بود. یکی از این مقامات تصریح کرد که هدف از این سفر، تا حدی تقویت موقعیت والتز پس از افشای گزارشی در آتلانتیک بود؛ گزارشی که نشان می‌داد او به اشتباه، سردبیر این نشریه را به یک گروه چت مربوط به برنامه‌ریزی اقدام نظامی در یمن اضافه کرده بود. جی. دی. ونس—که برخلاف والتز، در سیاست خارجی رویکردی محتاطانه‌تر دارد در تلاش بود تا مشاور امنیت ملی را به دیگر محافظه‌کاران هم‌فکر خود نزدیک کند. به گفته یکی از مقامات، این افراد بیشتر در اردوگاه فکری ونس جای می‌گیرند تا در حلقه ترامپ‌محور والتز.

چگونه مایکل والتز جایگاهش را قدم‌به‌قدم از دست داد؟

با این حال، در نهایت، سوزی وایلز و سایر اعضای ارشد کاخ سفید به این نتیجه رسیدند که مایکل والتز با فضای درونی کاخ سفید و به‌ویژه با شخصیت و شیوه رهبری ترامپ ناسازگار است. حتی پیش از جنجال موسوم به «سیگنال‌گیت»، موقعیت والتز به‌شدت متزلزل شده بود و برخی مقامات هشدار داده بودند که او ممکن است نخستین مشاور ارشد دولت باشد که از حلقه قدرت کنار گذاشته می‌شود.

منابع آگاه می‌گویند نحوه مدیریت او در گفت‌و‌گو‌های حساس از طریق اپلیکیشن سیگنال که برخلاف برخی ادعاها، هنوز تأیید رسمی برای مکالمات طبقه‌بندی‌شده ندارد ممکن است آخرین ضربه را به جایگاهش وارد کرده باشد، هرچند والتز بیش از یک ماه پس از افشای این ماجرا همچنان در سمت خود باقی ماند. در همین حال، آنا کلی، سخنگوی کاخ سفید، روز پنج‌شنبه در دفاع از استفاده عمومی‌تر از اپلیکیشن سیگنال گفت: «سیگنال یکی از اپلیکیشن‌های مورد تأیید برای استفاده دولتی است و روی گوشی‌های رسمی نصب شده است.»

برخی از مقامات کاخ سفید اکنون با تردید به ضرورت وجود یک شورای امنیت ملی سنتی در دولت ترامپ می‌نگرند. به گفته آنان، تمرکز اصلی بر خدمت مستقیم به شخص رئیس‌جمهور است، نه به ساختار نهادی ریاست‌جمهوری. از نگاه این گروه، برای رئیس‌جمهوری که خود را مشاور ارشد خویش می‌داند و به تحلیل‌های متعارف جهانی بدگمان است، اتکاء به شورایی متشکل از کارشناسان میان‌رده و ارشد ممکن است اساساً موضوعیتی نداشته باشد. یکی از مقامات ارشد کاخ سفید دراین‌باره می‌گوید: «بخشی از این روند، به‌طور طبیعی از دل کار روزانه برمی‌خیزد؛ بنابراین لازم است خودتان را با واقعیت‌ها تطبیق دهید، مسیرتان را بسازید، رشد کنید و در نهایت، بر اساس تجربه به شیوه‌ای متفاوت عمل کنید.» او تأکید کرد که این تحول بیشتر نتیجه ماه‌ها آزمون و خطا و یافتن فرصت‌هایی برای بازتعریف ساختار تصمیم‌گیری در کاخ سفید بوده است.

در حوزه سیاست خارجی و فراتر از آن ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش به‌وضوح نشان داده که دیگر علاقه‌ای به اتکا بر چهره‌های سنتی ندارد. به‌جای آن، اولویت با افرادی است که عمیقاً به جنبش «نخست آمریکا» وفادارند. اتفاقات این هفته، گامی دیگر در همین مسیر به‌حساب می‌آید: نه‌تنها با برکناری مشاوری چون والتز که رویکردش به‌شدت سنتی تلقی می‌شد، بلکه با سپردن موقت نظارت به مارکو روبیو، نفوذ شورای امنیت ملی نیز عملاً در کاخ سفید محدودتر شده است. انتصاب مایکل والتز از ابتدا هم حرکتی غیرمنتظره بود. هرچند به رئیس‌جمهور وفادار باقی مانده بود، اما در سیاست خارجی، مواضعی به‌شدت تندرو داشت. او از خط مشی سخت‌گیرانه در برابر روسیه دفاع می‌کرد و به‌ویژه نسبت به ولادیمیر پوتین موضعی ستیزه‌جویانه داشت؛ در تضاد با رویکرد مصالحه‌جویانه ترامپ که در مواجهه با مسکو و همچنین تهران، ترجیح داد از درِ مذاکره وارد شود. در هر دو پرونده، استیو ویتکاف، یکی از دوستان نزدیک رئیس‌جمهور، به‌عنوان نماینده ویژه منصوب شد تا زمینه توافقات دیپلماتیک را فراهم کند.