زلزله ۴ ریشتری کرج چه ارتباطی با گسل پرخطر شمال تهران دارد

در ساعت ۲۱ روز شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴، زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۴.۰ منطقه ماهدشت در نزدیکی کرج را لرزاند. این رویداد در نزدیکی کانون زلزله ۲۹ آذر ۱۳۹۶ با بزرگای ۵.۰ در ملارد رخ داده است.

مهدی زارع، استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی اظهار کرد: زلزله سال ۱۳۹۶ در سامانه گسلی شمال تهران رخ داد، گسلی که توانایی تولید زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای ۷ یا حتی بیشتر را دارد.

با این حال، زارع تأکید کرد که وقوع یک زلزله کوچک با بزرگای ۴.۰ در ماهدشت نمی‌تواند به‌تنهایی نشانه‌ای قطعی از احتمال وقوع زلزله‌ای بزرگ‌تر در این منطقه باشد.

وی افزود: نمی‌توان با قاطعیت از این تک‌رویداد کوچک نتیجه گرفت که زلزله شدیدتری در راه است.

کانون زلزله‌های مورد بحث در مجاورت پهنه تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست زمین در دشت شهریار قرار دارد، پیش و پس از زلزله ۲۹ آذر ۱۳۹۶ نیز زلزله‌های کوچک متعددی در این منطقه به ثبت رسیده است.

زلزله سال ۱۳۹۶ در گسل ماهدشت جنوب کرج، در غرب سامانه گسلی شمال تهران رخ داد، این سامانه گسلی با طول تقریبی ۱۰۰ کیلومتر، گسلی فعال است که متوسط دوره بازگشت زلزله‌های آن حدود ۳۵۰۰ سال تخمین زده می‌شود.

بر اساس شواهد تاریخی، زلزله‌ای در سال ۱۱۷۷ میلادی در منطقه شرق بوئین‌زهرا-اشتهارد احتمالاً ناشی از فعالیت این سامانه گسلی بوده است.

همچنین زمین‌لرزه‌ای باستانی حدود ۳۲۰۰ سال پیش به این گسل نسبت داده می‌شود.

گسل شمال تهران توانایی ایجاد زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای ۷ تا ۷.۵ را دارد و شواهد زمین‌لغزش‌های بزرگ در این منطقه می‌تواند نشانه‌ای از زلزله‌های شدید گذشته باشد.

زارع همچنین به زلزله ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ بوئین‌زهرا اشاره کرد که مرکز آن در راستای گسل ایپک قرار داشت، قطعه‌ای از این گسل، که در زلزله ۱۳۴۱ و احتمالاً در سال ۵۵۶ خورشیدی فعال شده بود، بین خاور اشتهارد، جنوب بوئین‌زهرا و شمال آبگرم واقع است.

این استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی می‌گوید: قطعات گسل ایپک در راستای مرز کوه و دشت در جنوب دشت قزوین، جنوب بوئین‌زهرا و ادامه روند گسل جنوب اشتهارد به سمت غرب مشاهده شده است.

در زلزله ۱۳۴۱، گسیختگی‌های سطحی، تغییرمکان‌های قائم (بالا آمدن بخش جنوبی) و حرکت راستالغز چپگرد به‌صورت ناپیوسته قابل‌مشاهده بود، این زون گسلی به سمت شرق به گسل جنوب اشتهارد، گسل ماهدشت جنوب کرج و در نهایت به گسل شمال تهران متصل می‌شود.

زارع خاطرنشان کرد: پژوهشگران در حال بررسی داده‌ها برای ارزیابی احتمال افزایش لرزه‌خیزی در این منطقه هستند.

وی افزود: برای پیش‌بینی دقیق‌تر زلزله‌های بعدی، نیاز به تحلیل‌های بیشتری داریم.

این زلزله بار دیگر توجه‌ها را به آسیب‌پذیری مناطق شهری در نزدیکی گسل‌های فعال جلب کرده است، به‌ویژه در کلان‌شهر تهران که در نزدیکی سامانه گسلی شمال تهران قرار دارد.