توکن قابل تعویض یا FT چیست؟

چکیده

تصور کنید زمان به عقب برگردد و به فردی که در سال ۲۰۱۰ برای دو عدد پیتزا ۱۰ هزار بیت کوین پرداخت کرده  بود، گفته شود که این مقدار توکن را اگر با دو عدد پیتزا تعویض نکرده بود، در حال حاضر سرمایه‌ای یک میلیارد دلاری داشت. از سوی دیگر برای درک بهتر توکن غیر قابل تعویض، می‌توانید تابلوی نقاشی مونالیزا در موزه لوور پاریس را مدنظر داشته باشید؛ این اثر هنری منحصربه‌فرد در هیچ کجای دنیا نمونه‌ای مشابه ندارد و هیچ کپی‌ای از نقاشی مونالیزا نمی‌تواند ارزش یکسان با آن داشته باشد، در حالی که ده هزار بیت کوین در سال ۲۰۱۰ با ده هزار بیت کوین در سال ۲۰۲۵ ارزش یکسانی دارد و تنها ارزش آن به دلار تغییر کرده است.

در جهانی که دارایی‌های دیجیتال به سرعت در حال گسترش هستند، توکن‌های قابل تعویض و توکن‌های غیرقابل تعویض به دو ستون اصلی اقتصاد نوین دیجیتال تبدیل شده‌اند. اما این دو مفهوم دقیقاً چه هستند و چگونه زندگی ما را متحول کرده‌اند؟ در ادامه از این توکن‌ها آشنا می‌شویم تا بهتر درک کنیم چرا این فناوری‌های پیشرو آینده را به تسخیر خود درخواهند آورد.

تعریف توکن قابل تعویض

تمام ارزهای دیجیتال معمول مثل بیت‌ کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، تتر (USDT) و سایر کوین‌ها و توکن‌هایی که در بازار ارزهای دیجیتال به‌عنوان پول یا ابزار مبادله استفاده می‌شوند، توکن‌های قابل تعویض (Fungible Tokens – FT) هستند. در واقع توکن‌های قابل تعویض (Fungible Tokens – FT) یک نوع دارایی دیجیتال در بلاک چین هستند که به‌طور کامل یکسان، تقسیم‌پذیر و قابل مبادله با توکن‌های مشابه خود می‌باشند. این توکن‌ها ارزش و ویژگی یکسانی دارند، به همین دلیل در شرایطی که به مبادله و استانداردسازی نیاز داریم، کاربرد زیادی دارند و از دیفای، وام‌دهی و استیکینگ تا معاملات سریع در صرافی‌ها، FTها ابزارهای کلیدی برای ورود به دنیای ارز دیجیتال هستند.

ویژگی‌های توکن‌های قابل تعویض

۱. قابلیت تعویض (Fungibility)

تعویض‌پذیری یعنی هر واحد توکن با واحد مشابه دیگر قابل مبادله است. این ویژگی باعث می‌شود FTها در تراکنش‌ها به‌عنوان وسیله مبادله مناسب عمل کنند. به طور مثال یک واحد اتریوم (ETH) برابر با یک واحد اتریوم دیگر و همچنین یک توکن USDT معادل ارزش یک توکن USDT دیگر است.

۲. قابلیت تقسیم‌پذیری (Divisibility)

توکن‌های قابل تعویض را می‌توان به واحدهای کوچکتر تقسیم کرد. این ویژگی باعث انعطاف‌پذیری در معاملات و پرداخت‌ها می‌شود. به طور مثال بیت‌کوین تا ۸ رقم اعشار قابل تقسیم است (کوچک‌ترین واحد آن ساتوشی نام دارد).

۳. قابلیت تعویض با نقدینگی بالا

توکن‌های قابل تعویض نقدشوندگی بالایی دارند، زیرا در صرافی‌ها و پلتفرم‌های مختلف به‌راحتی خریدوفروش می‌شوند.

۴. استانداردسازی

استانداردهایی مانند ERC-20 (اتریوم) باعث می‌شوند توکن‌های قابل تعویض به‌شکل یکپارچه‌ و سازگار در کیف پول‌ها، صرافی‌ها و برنامه‌ غیرمتمرکز (dApps) مورد استفاده قرار گیرند.

استانداردهای توکن‌های قابل تعویض

در بلاکچین‌ها، توکن‌های قابل تعویض (FT) طبق استانداردهای خاصی ایجاد و مدیریت می‌شوند. این استانداردها مشخص می‌کنند که توکن‌ها چگونه روی یک شبکه بلاکچینی تعریف، انتقال و استفاده شوند. استانداردهای مختلفی برای توکن‌های قابل تعویض در بلاکچین‌های مختلف وجود دارند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. ERC-20 (اتریوم): استانداردی رایج برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض روی بلاکچین اتریوم. این استاندارد باعث می‌شود توکن‌ها در کیف پول‌ها و صرافی‌های مختلف سازگار باشند.

۲. BEP-20 (بایننس اسمارت چین): مشابه استاندارد ERC-20، اما با کارمزدهای پایین‌تر و سرعت بیشتر. بسیاری از پروژه‌های دیفای و توکن‌ها روی زنجیره هوشمند بایننس توسعه داده می‌شوند.

۳. TRC-20 (ترون): استانداردی برای توکن‌های قابل تعویض در بلاکچین ترون که سرعت انتقال بالا و هزینه تراکنش بسیار کمی دارد. USDT در بلاکچین ترون مثالی از توکن TRC-20 است.

4. استاندارد SPL (سولانا): استاندارد SPL برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض در شبکه سولانا استفاده می‌شود. این استاندارد برای تراکنش‌های سریع و مقیاس‌پذیر طراحی شده است.
5. استاندارد NEP-17 (نئو): NEP-17 استاندارد توکن‌سازی در بلاکچین نئو است که مشابه ERC-20 عمل می‌کند.
6. استاندارد CIP-20 (کاردانو): CIP-20 استاندارد توکن‌های قابل تعویض در شبکه کاردانو است که برای دارایی‌های بومی طراحی شده است.
7. استاندارد ARC-20 (آوالانچ): ARC-20  استاندارد توکن‌سازی مشابه ERC-20 در شبکه آوالانچ است.

کاربردهای توکن‌های قابل تعویض

۱. ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies): بیت‌کوین، اتریوم و تتر نمونه‌های کلاسیک توکن‌های قابل تعویض هستند که برای پرداخت‌ها و ذخیره سرمایه استفاده می‌شوند.

۲. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): در دیفای از FTها برای فعالیت‌هایی مانند وام‌دهی، سپرده‌گذاری (استیکینگ)، استخرهای نقدینگی و معامله استفاده می‌شود. برای مثال توکن‌های LP در صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی‌سواپ (Uniswap) و توکن‌های حاکمیتی مثل COMP در پلتفرم Compound، توکن قابل تعویض هستند.

۳. سیستم‌های پاداش‌دهی و وفاداری: شرکت‌ها و پروژه‌ها برای پاداش دادن به کاربران از توکن‌های قابل تعویض استفاده می‌کنند. این توکن‌ها ارزش ثابتی دارند و در آینده می‌توانند نقد شوند.

۴. بازی‌های بلاکچینی و اقتصاد مجازی: FTها به‌عنوان ارز درون بازی یا سیستم‌های پرداخت استفاده می‌شوند. برای مثال توکن SAND در بازی سندباکس و توکن AXS در بازی Axie Infinity توکن FT محسوب می‌شوند.

۵. ابزارهای مالی و مشتقات: FTها در قراردادهای مشتقه و ابزارهای مالی مثل آپشن‌ها و معاملات Futures مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مزایای FTها

1. قدرت نقدشوندگی بالا: در صرافی‌ها به‌راحتی معامله می‌شوند.
2. کاربردپذیری گسترده: از پرداخت‌ها تا ابزارهای مالی و دیفای.
3. استانداردسازی: توسعه و ادغام توکن‌ها در پروژه‌ها راحت است.
4. شفافیت و امنیت: به دلیل استفاده از بلاکچین، تراکنش‌ها شفاف و غیرقابل تغییر هستند.

تفاوت FTها با NFTها در ارزهای دیجیتال

بسیاری از کاربران تازه‌کار فکر می‌کنند تمام توکن‌ها زیرساخت یکسانی دارند. در حالی که تفاوت بین FT و ان اف تی می‌تواند روی تصمیم‌های مالی شما تأثیر بزرگی داشته باشد. FTها مانند بیت‌کوین و اتریوم، واحدهای مشابه و برابر دارند. در حالی که در NFTها هر واحد منحصر‌به‌فرد است و نمی‌توان آن را با واحد دیگری معادل دانست. در جدول زیر می‌توانید این تفاوت‌ها را بهتر درک کنید:

ارزهای دیجیتالی که FT نیستند

• توکن‌های NFT در بازارهای هنری: کریپتوپانک‌ها (CryptoPunks): مجموعه‌ای از آثار هنری دیجیتال که هر کدام منحصربه‌فرد هستند.Bored Ape Yacht Club) BAYC) تصاویر دیجیتالی کلکسیونی از میمون‌های کارتونی که هرکدام ویژگی‌های متفاوت و منحصربه‌فرد دارند.
• توکن‌های بازی‌های بلاکچینی: آیتم‌های درون بازی Axie Infinity، در این بازی منحصربه‌فرد است و ویژگی‌های خاص خود را دارد.همچنین توکن‌های سندباکس (The Sandbox)، زمین‌های مجازی یا ابزارهای درون بازی در این پلتفرم به‌صورت NFT هستند.
• توکن‌های مربوط به مالکیت دیجیتال و املاک: زمین‌های مجازی درDecentraland) MANA) به‌صورت NFT هستند و هر قطعه یک شناسه منحصربه‌فرد دارد.
• توکن‌های هویت دیجیتال و کلکسیونی: ENS) Ethereum Name Service)، دامنه‌های وب ۳ روی شبکه اتریوم که هر دامنه مثل “name.eth” یک NFT است و همچنینPOAP (Proof of Attendance Protocol): توکن‌هایی که حضور شما در یک رویداد خاص را تأیید می‌کنند و هر کدام منحصربه‌فرد هستند. توکن‌های موسیقی و آثار هنری منتشرشده نیز در پلتفرم‌هایی مانند Foundation، OpenSea یا Rarible که هنرمندان آثار خود را به‌صورت NFT به فروش می‌رسند.

چرا این توکن‌ها FT نیستند؟

• هر توکن ویژگی‌های منحصربه‌فرد دارد و نمی‌توان آن را با توکن دیگری معادل در نظر گرفت.
• غیرقابل تقسیم هستند؛ مثلاً نمی‌توانید نیمی از یک NFT را خریداری کنید (برخلاف بیت‌کوین که می‌توان آن را به ساتوشی تقسیم کرد).

آیا توکن‌های غیرقابل تعویض امکان خرید و فروش دارند؟

بله، این نوع توکن‌ها در بازارهای NFT مانند OpenSea، Rarible یا Foundation معامله می‌شوند. با این حال، برای خریدوفروش آن‌ها باید کل توکن را به صورت یکجا معامله کرد و امکان تقسیم آن‌ها وجود ندارد.

 توکن‌های اجتماعی و آینده ارتباطات

FTها می‌توانند به‌عنوان توکن‌های اجتماعی نیز استفاده بشوند که متعلق به یک جامعه یا اینفلوئنسر خاص است. اینفلوئنسرها توکن‌های شخص خودشان را منتشر می‌کنند و طرفدارها می‌توانند این توکن‌ها را بخرند. این کار باعث تعامل نزدیک‌تر طرفداران و اینفلوئنسرها می‌شود.

سخن پایانی

بنابراین، ارزهای دیجیتال معمول مثل بیت‌کوین، اتریوم و حتی استیبل‌کوین‌ها (مثل تتر) همگی توکن‌های قابل تعویض (FT) محسوب می‌شوند، چراکه واحدهای آن‌ها کاملاً مشابه، برابر و قابل مبادله با یکدیگر هستند. این ویژگی آن‌ها را به ابزاری مناسب برای معاملات و پرداخت‌های جهانی تبدیل کرده است. ارزهای دیجیتالی که توکن قابل تعویض (FT) نیستند، در دسته توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) قرار می‌گیرند. این توکن‌ها بر خلاف FTها منحصربه‌فرد هستند و هیچ دو واحدی از آن‌ها دقیقاً مشابه هم نیست. به نظر شما آینده مالی جهان به سمت کدام نوع توکن حرکت می‌کند FTها یا NFTها؟