احساس گناه کودک : درمان، راه های پیشگیری و دلایل احساس گناه کودکان

احساس گناه کودکان

به طور کلی احساس گناه یا عذاب وجدان ، احساسی منفی است . احساس گناه در کودک یعنی مقصر دانستن خود برای یک یا چندین اشتباه !

احساس گناه در کودک ، احساسی بسیار خطرناک و مضر است که اگر مدیریت نشود ، در رده های سنی دیگر و در بزرگسالی لطمه ی بزرگی به اعتماد به نفس کودک خواهد زد .

کودکی که در چار احساس گناه می شود در سنین بزرگسالی که زمان انجام کارها و تصمیمات بزرگ زندگی است ، دچار اشتباهات و خطاهایی می شود که از همین احساس گناه در کودکی شکل گرفته است .

احساس گناه در کودک به او القا می کند که انسان خوبی نیست و فقط دیگران خوب هستند .

همین احساس که من انسان و یا کودک بدی هستم عزت نفس کودک را از بین مبرد و به شدت او را مضطرب می کند .

عباراتی مانند «رفتارت خوب نبود»، «از بی‌نظمی بدم میا‌د» یا «دفعه بعد تکرار نشه» ایجاد احساس گناه می‌کند.

چند دلیل احساس گناه در کودکان

در نظر داشته باشید برای کودکی که خطایی را مرتکب می شود ، داشتن احساس گناه هیچ ایرادی ندارد . اگر این احساس گناه سبب پشیمانی در او شود می تواند کارساز باشد . مشکل از جایی آغاز می شود که این احساس گناه در کودک در او به صورت مکرر برای او یادآوری شود.

بسیاری از ما در دوران کودکی با بزرگسالانی در زندگی خود در ارتباط هستیم که دیگران و حتی خودشان را مورد قضاوت و سرزنش قرار می‌دهند. در نتیجه، ناخودآگاه خودمان نیز همان الگوی رفتاری را یاد گرفته و تکرار می‌کنیم.

بسیاری از پدرها و مادرها برای آگاه کردن کودک از نتیجه کارهایی که از او سر می زند به احساس گناه و عذاب وجدان میدهند و فکر می کنند به این شکل می توانند از بروز اشتباه مجدد پیشگیری کنند . اما این یک نتیجه گیری اشتباه است ، تنها رفتارهای درست و منظم در ارتباط با کودک است که می تواند در تربیت او کمک ساز باشد

چه کارهایی باعث ایجاد احساس گناه در کودک میشود ؟

• به کودک بگویید که در رشد و بزرگ شدن او سختی های زیادی کشیده اید ( مثلا از زایمان سخت مادر و یا شب بیداری های پدر و مادر )
• منت ادامه زندگی پدر و مادر برای فرزند ( مثلا بگویید بخاطر تو دارم با پدرت یا مادرت زندگی می کنم ! )
• از او بخواهید بخاطر دوست داشتن شما کاری را انجام دهید ( مثلا بگویید اگر من را دوست داری فلان کار را انجام بده یا انجام نده )
• گاهی فرزندان از زبان والدین خود میشنوند که کاش زود بچه دار نمیشدند

گاهی والدین حین عصبانیت جملاتی بر زبان می اورند که کودک را برای همه عمر از خود متنفر میکند.

• بچه چیه مایه دردسر
• خدا منو بکشه از دست تو راحت بشم
• تو منو پیر کردی
• آخر از دست تو میمیرم
• دستم بشکنه ... کاش زبونم لال میشد...

درمان احساس گناه کودک

متخصصان و روانشناسانی که در این زمینه با کودکان دچار احساس گناه کار کرده اند می گویند در درمان احساس گناه ، توضیح دادن برای کودک می تواند بسیار کارساز و مفید باشد .

مثلا به کودک بگویید : اگر دوستت یا خواهرت گریه می کند دلیلش این است که تو به او آسیب زدی یا اسباب بازیش را خراب کرده ای. روانشناسان معتقدند این گونه توضیح دادن ها می تواند مفید باشد .

اگر پدر و مادر با یکدیگر دعوا می کنند ، باید به او تفهیم کنید که این ماجرا و دعوا اصلا به او مربوط نمی باشد . در غیر این صورت ممکن است این ها باعث شدت احساس گناه و اضطراب در کودک شود .

کودکان قادر هستند به رفتار و روابط شما نگاه کرده و درک مختصری از آن داشته باشند، تا درک کنند در واقع آن ها مسئول چه چیزی هستند. آن ها باید معیار درستی برای خود داشته باشند. داشتن کمی حس بد در مورد آن می تواند به نوعی ما را آزار دهد، اما فکر کردن در مورد اینکه کجا کوتاهی کرده اید که باعث شده است کودک از نظر روانی آسیب ببیند می تواند به شما کمک کند.

و برخی کودکان، درست مانند بزرگسالان، بیشتر به تفکرات منفی و مقصر دانستن خود متمایل هستند. "من نمی توانم هیچ کاری را درست انجام دهم... چرا من همیشه..." والدین و معلمان باید در مورد نوع واکنشی که به این تفکرات کودک دارند خوب فکر کنند زیرا زبانی که بزرگسالان استفاده می کنند می تواند روش منفی فکر کرن کودک را متوقف ساخته یا کاملا از بین ببرد.

توجه داشته باشید در احساس گناه کودک اگر موارد زیر را مشاهده کردید قطعا باید به مشاوره مراجعه کنید و درمان او را آغاز کنید

• احساسات او بدتر شده اند.
• احساس گناه او برای بیش از دو هفته ماندگار شده اند.
• نمی تواند درست به فعالیت های روزانه ی خود ادامه دهد.
• نسبت به کودکان دیگر علائم بیشتری از افسردگی را از خود نشان می دهد.
• افکار یا کارهایی دارد که در ارتباط با آسیب زدن به خود یا خودکشی هستند.

دکتر فرهنگ هلاکویی در رابطه با احساس گناه کودک اینگونه توضیح می دهد :

یه پدر و مادر زمانی میتونن درست فرزندشون رو تربیت کنن که اقلا روزی یه بار بهش بگن اشتباه کردم, و هفته ای یه بار ازش به خاطر اشتباهشون عذر خواهی کنن, تا کودک متوجه بشه والدین هممثل اون انسانند و اشتباه میکنن, نه اینکه تنها گناهکار و نادان جهان منم پس…..من “دختر یا پسر بدی” هستم.این جمله زنگ خطره…یادمون باشه….احساس گناه, کودک ما رو نابود میکنه!