جهش ۵۲ برابری هزینه تولید کشاورزی در ۱۳ سال/روایت شاخص قیمت از گرانی ناپیدا

برنا - گروه اقتصادی؛ شاخص قیمت تولیدکننده بخش کشاورزی طی ۱۳ سال گذشته، روندی صعودی و پرشتاب داشته، اما شدت و نوسانات آن در هر دوره متفاوت است.

پیام عابدی: تحلیل روند شاخص قیمت تولیدکننده بخش کشاورزی (زراعت، باغداری و دامداری سنتی) نشان‌دهنده فشار تورمی شدید و مداوم بر تولیدکنندگان این بخش، طی سیزده سال گذشته است.

این شاخص که تغییرات قیمت کالاها و خدمات فروخته شده توسط تولیدکنندگان را اندازه‌گیری می‌کند، از سال ۱۳۹۰ تا پایان سال ۱۴۰۳ رشدی سرسام‌آور را تجربه کرده است.

روند شاخص کل در یک دهه

بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی مرکز آمار، شاخص کل قیمت تولیدکننده بخش کشاورزی از عدد ۳۵.۲ واحد در سال ۱۳۹۰، به عدد ۱۸۵۹ واحد در اسفند ماه ۱۴۰۳ رسیده است.

این به معنای آن است که سطح عمومی قیمت‌ها در درب کارخانه یا مزرعه برای تولیدکنندگان این بخش در پایان سال ۱۴۰۳، بیش از ۵۲ برابر سطح آن در سال ۱۳۹۰ بوده است.

روند کلی این شاخص در تمام این سال‌ها صعودی بوده و شتاب افزایش آن در سال‌های اخیر، به ویژه از سال ۱۳۹۷ به بعد، بسیار چشمگیرتر شده است.

در سال ۱۳۹۷ و سال‌های پس از آن، با خروج یک جانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از برجام و احیای تحریم‌های گذشته و اضافه شدن تحریم‌های جدید، تورم سخت‌تری در اجزای هزینه‌ای بخش‌های اقتصادی پدیدار گشت.

تورم نوسانی اما همچنان بالا

تورم نقطه به نقطه، آیینه دقیق‌تری از تغییرات کوتاه‌مدت قیمت است. در اسفند ۱۴۰۳، تورم نقطه به نقطه بخش کشاورزی به ۳۴.۵ درصد رسیده است.

اگرچه این نرخ در طول سال ۱۴۰۳ نوساناتی داشته است اما همچنان در سطوح بالایی قرار دارد و نشان‌دهنده فشار قیمتی قابل توجه در مقایسه با سال ۱۴۰۲ است.

فشار پایدار هزینه

تورم سالانه تولیدکننده در بخش کشاورزی نیز روندی افزایشی داشته است. این نرخ از حدود ۲۸.۱ درصد در سال ۱۳۹۱ به ۴۱.۱ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

طبق داده‌های مرکز آمار، تورم سالانه منتهی به اسفند ۱۴۰۳ معادل ۳۱.۴ درصد ثبت شده است. این نرخ‌های بالا و مداوم، حاکی از فشار هزینه‌ای پایدار بر دوش تولیدکنندگان کشاورزی در طول این سال‌هاست.

مقایسه ۱۴۰۳ در برابر ۱۳۹۰

مقایسه مستقیم سطح شاخص‌ها عمق فاجعه را بهتر نمایان می‌کند. همانطور که اشاره شد، شاخص کل در اسفند ۱۴۰۳ بیش از ۵۲ برابر شاخص کل در سال ۱۳۹۰ است.

اگر میانگین شاخص کل در طول سال ۱۴۰۳ را محاسبه کنیم، به عدد تقریبی ۱۷۲۲ می‌رسیم. مقایسه این میانگین با شاخص سال ۱۳۹۰ نشان می‌دهد که سطح متوسط قیمت‌ها برای تولیدکننده کشاورزی در سال ۱۴۰۳، حدود ۴۹ برابر سال ۱۳۹۰ بوده است.

عملکرد دولت‌ها

بررسی روند شاخص قیمت تولیدکننده بخش کشاورزی طی ۱۳ سال گذشته، همزمان با فعالیت سه دولت دهم (بخش پایانی)، یازدهم و دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم بوده است. این شاخص در تمام این دوره‌ها روندی صعودی و پرشتاب داشته، اما شدت و نوسانات آن در هر دوره متفاوت است.

دولت دهم (بخش پایانی دوره ۱۳۹۰ تا مرداد ۱۳۹۲)

در ابتدای این دوره (سال ۱۳۹۰)، شاخص روی عدد ۳۵.۲ قرار داشت. تا سال ۱۳۹۲، شاخص به ۶۵.۸ رسید، یعنی رشدی حدود ۸۷ درصدی طی دو سال. تورم سالانه تولیدکننده کشاورزی در سال ۱۳۹۱ برابر ۲۸.۱ درصد و در سال ۱۳۹۲ به ۴۱.۴ درصد افزایش یافت.

داده‌های این دوره نشان می‌دهند که فشار هزینه بر تولیدکنندگان کشاورزی از همین زمان شدت گرفت. تورم بالای ۴۰ درصدی در سال پایانی این دولت، زمینه را برای چالش‌های جدی‌تر در سال‌های بعد فراهم ساخت.

دولت‌های یازدهم و دوازدهم (مرداد ۱۳۹۲ تا مرداد ۱۴۰۰)

این دوره هشت‌ساله با شاخص ۶۵.۸ آغاز و با شاخص ۵۳۴.۴ به پایان رسید؛ به عبارتی شاخص بیش از ۸ برابر شد. در سال‌های ابتدایی (۱۳۹۳ و ۱۳۹۴)، همزمان با مذاکرات هسته‌ای و بهبود نسبی انتظارات تورمی، شاهد کاهش قابل توجه تورم سالانه تولیدکننده کشاورزی بودیم.

با خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و بازگشت تحریم‌ها و جهش‌های شدید نرخ ارز، تورم تولیدکننده کشاورزی دوباره اوج گرفت.

تورم سالانه در سال ۱۳۹۷ به ۴۱.۸ درصد رسید و در سال‌های بعد نیز عمدتاً بالا باقی ماند. این دوره نشان داد که شاخص قیمت تولیدکننده کشاورزی، وابستگی زیادی به متغیرهای کلان اقتصادی، به ویژه نرخ ارز و شرایط تجارت خارجی دارد. بیشترین بخش از رشد کلی شاخص در ۱۳ سال مورد بررسی، در این دوره ۸ساله اتفاق افتاد.

دولت سیزدهم (مرداد ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۳)

تداوم فشار تورمی بالا در دوره فعالیت این دولت کار خود را با شاخص ۵۳۴.۴ (پایان سال ۱۴۰۰) آغاز کرد و در مرداد ۱۴۰۳، شاخص به ۱۴۹۵.۵ رسید.

یعنی شاخص در دوره فعالیت این دولت، حدود ۲.۸ برابر شد. تورم نقطه به نقطه در این دوره نوسانات زیادی داشت و حتی در زمستان ۱۴۰۱ به قله ۸۴ درصد رسید.

در ماه پایانی فعالیت دولت سیزدهم (مرداد ۱۴۰۳)، تورم نقطه به نقطه ۳۵.۵ درصد بود که همچنان سطح بالایی محسوب می‌شود.

دولت چهاردهم (شهریور ۱۴۰۳ تا اسفند ۱۴۰۳ (بخش پایانی آمارها) )

دولت چهاردهم فعالیت خود را در شرایطی آغاز کرد که شاخص قیمت تولیدکننده کشاورزی در سطح بالایی قرار داشت (شروع از شاخص ۱۶۱۷.۳ در شهریور ۱۴۰۳). تورم نقطه به نقطه در ماه‌های اولیه فعالیت این دولت نیز بالا بود.

در نوسانات قیمتی و جهش مقطعی در ماه‌های ابتدایی در دوره کوتاه مورد بررسی (شهریور تا اسفند ۱۴۰۳)، شاخص از ۱۶۱۷.۳ به ۱۸۵۹رسید.

تورم نقطه به نقطه پس از یک کاهش نسبی در آبان و آذر ۱۴۰۳ مجدد، در دی ماه جهش قابل توجهی داشت و در بهمن و اسفند نیز در سطوح بالا باقی ماند.

این نوسانات و جهش قیمتی در دی ماه، نشان‌دهنده تداوم چالش‌ها در کنترل هزینه‌های تولید کشاورزی در ماه‌های آغازین فعالیت این دولت است.

داده‌های شاخص قیمت تولیدکننده بخش کشاورزی از سال ۱۳۹۰ تا اسفند ۱۴۰۳، از افزایش شدید و مداوم هزینه‌های تولید خبر می‌دهند.

جهش حدود ۵۰ برابری سطح قیمت‌ها در این دوره ۱۳ساله و تداوم تورم‌های بالا (نقطه‌به‌نقطه و سالانه)، زنگ خطری جدی برای آینده تولید کشاورزی، معیشت کشاورزان و قدرت خرید مصرف‌کنندگان است.

بر اساس این داده ها، سیاست‌گذاری‌های دقیق و حمایتی برای کنترل هزینه‌های تولید و مدیریت بازار محصولات کشاورزی، ضروری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/