واکاوی شکاف فکری نسل‌های مختلف در ایران / تفاوت بچه‌های امروز و بچه‌های دیروز در چیست؟

در حال حاضر شاهد تغییر از نسلی که تربیتشان سختگیرانه بوده به نسلی هستیم که دم از آزادی فردی می‌زنند. تفاوت در ارزش‌ها و نگرش‌هایی که در نهایت باعث شکاف فکری و بالا گرفتن تنش‌ها در خانه و میان افراد خانواده می‌شود. این شکاف‌ها شاید در نسل‌های قبل بسیار کم رنگ‌تر بوده، اما این روز‌ها با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نقش‌های اجتماعی بسیار شتاب گرفته است.

مهرداد ناظری با اشاره به دلایل به‌وجود آمدن شکاف نسل‌ها گفت: تغییر پرشتاب چیزی است که نسل قدیم کمی با آن مشکل دارد و اینجاست که این تفاوت بین نسل قدیم و جدید پدید می‌آید. نسل جدید تغییر را راحت‌تر می‌پذیرد به این دلیل که بافت ذهنی‌اش با این تغییرات کنار می‌آید. می‌توانیم بگوییم نسل‌های قدیم به دلیل اینکه بخش‌های ثبات یافته از هویتشان مثل اعتقادات دینی و اعتقاد به کشور اعتبار ارزشی بالایی دارد تفاوت و تعارض میان والدین و فرزندان ایجاد می‌شود.

ناظری گفت: تحقیق مفصلی که در خصوص نسل‌های دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰ انجام شده نشان می‌دهد نتایج مقدار شکاف بین نسل‌ها با آن چیزی شنیده می‌شود متفاوت است؛ در عین حال که بین نسل‌ها تفاوت‌هایی دیده می‌شود نمی‌توانیم بگوییم بین آنها گسست معناداری وجود دارد.

ناظری در ادامه گفت: متولدین دهه ۷۰ به بعد در عصر اطلاعات هستند و متولدین قبل از دهه ۷۰ مهاجران به دنیای اطلاعات‌اند. با توجه به عمق‌اندیشی که در نسل‌های قدیم وجود داشته این نسل‌ها اصولا تلاش کردند به فضای معرفتی که در این عصر وجود دارد نزدیک شوند. بنابر این ممکن است ما فکر کنیم آنها از لحاظ معنایی و عصر اطلاعات خیلی عقب‌تر از نسل‌های جدید هستند ولی به این صورت نیست و می‌توانیم بگوییم که خیلی دچار تناقض نیستیم.

ناظری با اشاره به تفاوت در جامعه‌پذیری متفاوت نسل‌ها عنوان کرد: نسل دهه ۴۰ و ۵۰ و ۶۰ جامعه پذیریشان بیشتر از ۲ نهاد خانواده و آموزش و پرورش صورت می‌گرفت. مثلا برای ما موضوعی که والدین می‌گفتند موضوعی بود که باید می‌پذیرفتیم. در این میان چیزی که می‌توانست به عنوان رسانه بخشی از ذهن ما را بسازد کتاب بود و آن هم بیشتر کاغذی درحالی که وقتی شما ورود می‌کنید به سیستم جامعه پذیری نسل جدید و دهه ۷۰ به بعد می‌بینیم بخش بیشتری از جامعه پذیریشان از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد. این مسئله خودش هم تفاوت‌هایی ایجاد می‌کند.

تفاوت‌های چشمگیری که میان نسل‌های قدیم و جدید وجود دارد باعث شده هردو طرف فکر کنند درک نمی‌شوند و انگار حرف‌هایشان خریدار ندارد و کسی گوش نمی‌کند. درباره نسلی حرف می‌زنیم که در کودکی اگر کار بدی می‌کرد تنبیه می‌شد و حال می‌خواهد این روش را روی فرزندش پیاده کند. فرزندی که به جای تنبیه خواهان گفت‌و‌گوست؛ ترجیح می‌دهد به جای شکل دادن هویتش بر اساس انتظارات خانواده و اجتماع، خودش شکل دهنده هویت و علایقش باشد. موضوع جایی سخت می‌شود که والدین میل به کنترل دارند، اما اعمال فشار روی نسل جدید نه تنها جواب نمی‌دهد بلکه باعث به‌وجود آمدن شکاف بین والدین و فرزندان هم می‌شود؛ گاهی حتی باعث لجبازی بیشتر فرزندان و شکاف‌های بیشتر می‌شود.

وی در این باره اضافه کرد: یکی از بزرگ‌ترین مسئله‌هایی که با آن مواجه می‌شویم این است که معلم‌ها و مادر و پدر‌ها شکایت می‌کنند از این که بچه‌ها دیگر به حرفشان گوش نمی‌کنند یا این که اساسا آنها را به رسمیت نمی‌شناسند. اینجا جایی است که آن تناقض و تفاوت به شکل جدی‌تر خودش را نشان می‌دهد.

او درخصوص بیشتر یا کم‌تر شدن فاصله‌ها بین والدین و فرزندان در آینده گفت: بستگی به این دارد که ما چقدر در حوزه فرهنگ فعالیت می‌کنیم. به نظر من ایران یک سرزمین فرهنگی است و ما می‌توانیم از این فرهنگ و انباشت معرفتی که داریم خیلی الگو‌های مناسبی برای نسل جدید بسازیم. رسانه‌هایی که الان بر مبنای مدرنیته وجود دارند خیلی آگاهانه و عامدانه بچه‌های ما را تسخیر می‌کنند. یعنی بچه‌های امروز رویا‌هایی دارند که سینمای امروز و موسیقی پاپ امروز به آنها می‌دهد و آنها می‌پذیرند. ولی ما که این سابقه فرهنگی و ایرانی را داریم چیزی برایشان بازتولید نمی‌کنیم.

وی راه حل این مشکل را چنین بیان کرد: من اصلا موافق این نیستم که ما یکی را به‌خاطر دیگری کمرنگ کنیم، اما اعتقادم این است ما نیاز به یک هم‌زیستی دوگانه داریم بین زیست ایرانی و زیست جهانی که بچه‌های ما اگر این دو را یاد نگیرند دچار مشکل می‌شوند. بنابر این وقتی تزریق مداوم را از مدرنیته می‌گیرند و از داخل اطلاعاتی نمی‌گیرند این خلا تفاوت را بیشتر می‌کند به طوری که بچه‌ها مداوم از والدینشان فاصله می‌گیرند؛ با ایجاد این دوزیستی می‌توانیم فاصله‌ها را کم‌تر کنیم.

انتهای پیام /