۸ اولویت‌ اصلی معاونت هنری ارشاد در سال ۱۴۰۴/ از معرفی مدیران کل تا تعیین تکلیف حریم تئاترشهر

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۴۰۴ با توجه به چالش‌ها و فرصت‌های موجود، برنامه‌ها و اولویت‌های متعددی را برای ارتقای وضعیت هنر‌های مختلف در کشور ترسیم کرده است. در حالی که هنر در ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، نیاز به بهبود ساختارها، شفاف‌سازی فرآیندها و گسترش فعالیت‌ها در برخی حوزه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. در این میان، هنر‌های نمایشی، موسیقی و تجسمی از جمله رشته‌هایی هستند که معاونت هنری در نظر دارد تا با توجه به دغدغه‌ها و نیاز‌های روز، اصلاحات و برنامه‌های ویژه‌ای را در دستور کار خود قرار دهد.

اولویت‌های معاون هنری ارشاد در سال ۱۴۰۴

این گزارش به بررسی ۸ اولویت اساسی نادره رضایی معاون هنری ارشاد در سال ۱۴۰۴ می‌پردازد که شامل برنامه‌ها و طرح‌هایی است که نه تنها می‌تواند به تقویت و گسترش فعالیت‌های هنری کمک کند، بلکه زمینه‌ساز تحول و تغییرات ساختاری نیز خواهد بود. از جمله این اولویت‌ها، می‌توان به «شفاف‌سازی مالی» جشنواره‌های تئاتر، موسیقی و تجسمی فجر، تحقق عملیاتی شدن «حریم تئاترشهر»، معرفی مدیران کل هنرهای نمایشی و موسیقی و پیگیری عملیاتی شدن «طرح توسعه تماشاخانه سنگلج» با همراهی و همکاری شهرداری تهران، نوسازی ساختمان «اداره تئاتر» اشاره کرد.

در این گزارش، به موارد فوق طبق وعده مسئولان وزارت ارشاد پرداخته می‌شود.

۱. گزارش شفاف‌سازی جشنواره‌های موسیقی، تئاتر و تجسمی فجر

در راستای افزایش شفافیت در برگزاری جشنواره‌ها و فعالیت‌های هنری، نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌و‌گو با خبرنگاران در چهارمین روز از چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در خصوص شفاف‌سازی در مورد اقدامات و فعالیت‌های ارکان زیرمجموعه معاونت هنری وزارت ارشاد اظهار داشت: "این امر در دوره قبلی وزارت سیدعباس صالحی تاکید شده بود و این دوره هم وزیر فرهنگ و معاون توسعه منابع ارشاد مورد تاکید و توجه قرار دارد؛ در همین راستا ما نیز به عنوان سرآغازی بر این امر، بعد از جشنواره بحث بودجه و پرداخت‌ها را شفاف با رسانه‌ها مطرح خواهیم کرد. "

این اظهارات نشان‌دهنده تصمیم معاونت هنری برای آغاز روند شفاف‌سازی مالی و اجرایی در خصوص جشنواره‌های موسیقی، تئاتر و تجسمی به خصوص جشنواره‌های فجر است. طبق گفته نادره رضایی، قرار بود پس از برگزاری جشنواره‌ها، موضوعات مرتبط با بودجه و پرداخت‌ها به طور شفاف در اختیار رسانه‌ها قرار بگیرد تا هم هنرمندان و هم عموم مردم از روند‌های مالی و اجرایی این جشنواره‌ها آگاهی داشته باشند.

همکاری شهرداری تهران و تئاترشهر برای ساماندهی حریم شکل‌ می‌گیرد؟

۲. تحقق عملیاتی شدن حریم تئاترشهر

حریم تئاترشهر، که از جمله مسائل چالش‌برانگیز در سال‌های اخیر بوده، پس از کش‌وقوس‌های فراوان در دی ماه ۱۴۰۲ توسط وزیر ارشاد دولت سیزدهم وارد فاز اجرایی شد. با این حال تاکنون این پروژه به‌طور کامل به نتیجه نرسیده و وضعیت اطراف این مجموعه هنری و تاریخی همچنان مشخص نیست. در این راستا، به تازگی ضلع جنوب غربی و جنوبی تئاتر شهر نیز برای تحقق حریم تئاترشهر اقداماتی انجام داده است. طرح حریم تئاترشهر در این مناطق به صورت آزمایشی جانمایی و نصب شده است تا همکاران بتوانند ارزیابی کنند و بخشی از پروژه پیشرفت داشته باشد. با این حال، گفته می‌شود که اجرای عملیاتی طرح حریم تئاترشهر به دلیل مشکلات مالی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا عدم تخصیص بودجه مصوب مربوط به این پروژه، با تاخیر روبه‌رو شده و هنوز به طور جدی عملیاتی نشده است.

در همین راستا، چند روز پیش، سیدمحمد موسوی، شهردار منطقه ۱۱ تهران، طی گفت‌وگویی درباره آخرین وضعیت پروژه حریم تئاترشهر اظهار داشت: "مردم گلایه دارند و در ملاقات مردمی با شهرداری مطالبه می‌کنند که وضعیت حریم تئاترشهر مشخص شود و حصار برداشته شود. از ساماندهی دستفروشان اطراف تئاترشهر توسط شهرداری تهران یک سال می‌گذرد؛ در پی مطالبه هنرمندان و مدیریت تئاترشهر یک زمین با ارزش به دستفروشان اختصاص داده شد و با پلیس و نیرو‌های شهربان و معبربان هماهنگی‌های لازم انجام شد و کل ظرفیت منطقه به آنجا برده شد تا نظم محدوده حفظ شود و ساماندهی انجام شود؛ حتی اقدامات عمرانی در توسعه فضای سبز و تأمین روشنایی محدوده بوستان را انجام دادیم تا شرایط برای اجرای حریم تئاترشهر فراهم شود و شهرداری به وظیفه‌اش عمل کرده است. "

وی همچنین اضافه کرد: "چند بار با مدیریت مجموعه تئاترشهر جلساتی داشتیم و از آنها گزارش پیشرفت پروژه را دریافت کردیم، البته در نهایت وزارت فرهنگ و ارشاد باید به عنوان متولی اصلی، پیگیری‌ها را انجام دهد و کار را به نتیجه برساند. شهرداری منطقه وظیفه داشت که ساماندهی و وضعیت نظم شهری تئاترشهر را مدیریت کند و در همین راستا معضل تخلفات آن محدوده را حل کرد. "

اعلام آمادگی شهرداری برای همکاری با وزارت ارشاد در تحقق عملیات اجرایی حریم تئاترشهر

شهردار منطقه ۱۱ تهران تأکید کرد که: "شهرداری نسبت به مسائل به وجود آمده در خصوص حریم تئاتر شهر تهران مطالبه دارد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر کمکی نیاز داشته باشد، شهرداری پای کار خواهد آمد. ضمن اینکه پیمانکار اجرایی مسئله حریم تئاترشهر هم پیمانکار وزارت ارشاد است و این وزارت‌خانه به عنوان نهاد بالادستی نقش اصلی را ایفا می‌کند. "

این اظهارات نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر شهرداری منطقه برای ساماندهی اطراف تئاترشهر است، اما همچنان نیاز به پیگیری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تکمیل پروژه و تعیین حریم نهایی احساس می‌شود.

۳. اصلاحات ساختاری در معاونت هنری

اصلاحات ساختاری در هر سازمان و نهاد دولتی، به‌ویژه در حوزه فرهنگ و هنر، امری ضروری برای افزایش کارایی، هماهنگی و پاسخ‌گویی به نیاز‌های روز است. در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز، با توجه به تغییرات سریع در فضای فرهنگی و هنری کشور، ضروری است که ساختار‌های موجود بازنگری شوند تا بتوانند بهتر و مؤثرتر به هنرمندان و فعالان فرهنگی خدمت‌رسانی کنند. اصلاحات ساختاری نه تنها موجب بهبود فرآیند‌های داخلی و تسهیل تصمیم‌گیری‌ها می‌شود، بلکه به ارتقای تعاملات بین بخش‌های مختلف و پاسخگویی به چالش‌های روز نیز کمک می‌کند.

در همین راستا، نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، (دوازدهم اسفندماه) در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا درخصوص اصلاحات ساختاری در معاونت هنری توضیح داد: "با توجه به این مسائل، تشکیل شورای عالی هنر می‌تواند یکی از پیشنهاد‌های مطرح‌شده در این مسیر باشد. این موضوع را در شورای هنر مورد بررسی قرار خواهیم داد، اما پیش از آن، اصلاح ساختار معاونت امور هنری را در اولویت قرار داده‌ایم. همان‌طور که پیش‌تر در جلسات شورای معاونین وزارت ارشاد تأکید کرده‌ام، ساختار کنونی این معاونت هنوز مصوب نیست و بخش‌هایی از آن که در گذشته مشکلی ایجاد نمی‌کردند، اکنون دیگر پاسخگوی نیاز‌های روز نیستند. همچنین، برخی ساختار‌های موجود نیز دیگر کارآمدی لازم را ندارند و نیازمند بازنگری جدی هستند. "

رضایی با تأکید بر ضرورت این اصلاحات افزود: "اصلاح ساختار معاونت امور هنری یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. این امر می‌تواند در موازات با پیشنهاد تشکیل شورای عالی هنر پیگیری شود. در این مسیر، رسانه‌ها نیز می‌توانند با پیگیری و همراهی خود، نقش مهمی در تحقق این تغییرات ایفا کنند. "

با این توضیحات، نادره رضایی تأکید دارد که اصلاحات ساختاری در معاونت هنری یک قدم ضروری برای بهبود وضعیت فرهنگی و هنری کشور است و می‌تواند زمینه‌ساز تحولات مثبت در این حوزه باشد.

۴. تشکیل شورای عالی هنر

تشکیل شورای عالی هنر به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور، یکی از موضوعات مطرح شده در سطح کلان برای ارتقای وضعیت هنر و فرهنگ کشور است. این شورا با هدف هماهنگی بیشتر میان نهاد‌های فرهنگی و هنری، می‌تواند نقش مؤثری در بهبود سیاست‌گذاری‌های کلان در این حوزه ایفا کند.

در همین راستا، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حاشیه بازدید از جشنواره موسیقی فجر در جمع خبرنگاران درخصوص تشکیل شورای عالی هنر و شورا‌های استانی هنر اعلام کرده بود: "در سایر حوزه‌های هنری، هنوز تجربه مشابهی وجود ندارد. در جلسه اخیر، برخی هنرمندان پیشنهاد دادند که مشابه شورای سینما، شورای هنری استان‌ها نیز تشکیل شود. خوشبختانه این ایده مورد استقبال آقای عارف قرار گرفت، اما لازم است ابتدا شورای سینما به نتایج عملی برسد. منتظر بودیم که این تجربه در حوزه سینما به بلوغ برسد و اجرایی شود که دلگرم‌کننده باشد. صرف ایجاد یک نهاد جدید بدون اقدامات اجرایی، کافی نیست. اگر شورای سینما موفق عمل کند، احتمال تشکیل شورای هنر نیز بیشتر خواهد شد. این موضوع با استقبال اولیه آقای عارف دنبال شد و امیدواریم در چند ماه آینده اگر شورای سینما همین‌گونه پیش برود و به اجرا بیانجامد، استارت تشکیل شورای عالی هنر را هم بزنیم. "

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، نیز در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا درخصوص این‌که دولت بنای راه‌اندازی شورای عالی هنر مشابه شورای عالی سینما را دارد، گفت: "قاعدتاً باید موضوع تشکیل شورای عالی هنر به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مطرح شود. اگر چنین پیشنهادی در دولت مطرح شود، قاعدتاً بررسی خواهیم کرد. "

وی افزود: "دولت علاقه‌مند به گسترش اختیارات استانداران، به‌خصوص در زمینه هنر با توجه به تفاوت‌های محلی و قومی است. طبیعتاً هر استان ویژگی‌های فرهنگی و هنری منحصر به خود را دارد که این امر نیازمند توجه جدی‌تری است. "

نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هم در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا در این خصوص اظهار داشت: "این موضوع را با برخی اعضای محترم هیات دولت مطرح کرده‌ام، چرا که هنر، به ویژه حوزه‌هایی مانند تئاتر، موسیقی و تجسمی، علی‌رغم اهمیت فراوان، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. البته این به معنای کاهش حمایت یا کم‌رنگ شدن جایگاه سینما نیست؛ چرا که سینما هم یک صنعت است و هم یک هنر پرمخاطب. با این حال در خصوص تشکیل شورای عالی هنر، معتقدم که این امر لزوماً به تنهایی نمی‌تواند تأثیر عمیقی در بهبود وضعیت هنر داشته باشد. آنچه اهمیت بیشتری دارد، ایجاد تغییرات ساختاری در وزارتخانه، به ویژه در حوزه معاونت امور هنری و تخصیص بودجه‌ای مبتنی بر عملکرد است. "

رضایی همچنین تأکید کرده که در کنار تشکیل شورای عالی هنر، تغییرات ساختاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به ویژه در حوزه معاونت هنری و تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد، از اهمیت بیشتری برخوردار است و این امر می‌تواند تأثیر عمیق‌تری در بهبود وضعیت هنر در کشور داشته باشد.

۵. معرفی مدیران کل موسیقی و هنر‌های نمایشی

معرفی مدیران کل موسیقی و هنر‌های نمایشی یکی از تصمیمات مهم در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که به‌منظور تقویت و هدایت بهتر این دو بخش هنری انجام می‌شود. این معرفی‌ها نه تنها در راستای انتخاب افرادی با تجربه و توانمند برای هدایت این بخش‌ها قرار دارند، بلکه می‌توانند در بهبود و تسریع فرآیند‌های اجرایی و تحقق اهداف فرهنگی و هنری در کشور تأثیرگذار باشند.

در همین راستا، نادره رضایی معاون امور هنری وزیر ارشاد در این خصوص گفت: "به زودی مدیران کل موسیقی و هنر‌های نمایشی معرفی خواهند شد و این موضوع در راستای اصلاحات و بهبود فرآیند‌های اجرایی در معاونت هنری در دستور کار قرار دارد. با توجه به نیاز به یک نگاه نو و مدیریتی کارآمد، این تغییرات می‌تواند موجب تحول در حوزه‌های مختلف موسیقی و هنر‌های نمایشی شود. "

وی در خصوص انتصاب مدیرکل هنر‌های تجسمی نیز تصریح کرد: "برآیند زمانبر استعلام در کشور، افزوده شدن ملاحظات مختلف و تاکید ما بر شاخص‌های مدیریتی نظیر تخصص، دانش و پرهیز از تعارض منافع در مارکت، باعث شد روند انتخاب مدیرکل طولانی شود. گزینه‌ای که مدنظر داشتیم پس از دو ماه و سه روز تأیید شد، اما به دلیل فعالیت ایشان در دانشگاه و اهمیت جایگاه‌شان در آن مجموعه، تصمیم گرفتیم از این نیروی خوب در دانشگاه حمایت کنیم. اکنون گزینه جدیدی داریم که به زودی به عنوان سرپرست معرفی خواهد شد و امیدواریم این انتخاب به مدیریت نهایی منجر شود. "

۶. معرفی دبیران جشنواره‌های فجر

معرفی دبیران جشنواره‌های فجر در هر یک از حوزه‌های تئاتر، موسیقی و تجسمی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا این انتخاب‌ها نقش اساسی در برنامه‌ریزی و هدایت این جشنواره‌ها دارند. دبیران جشنواره‌ها می‌توانند با توجه به تجربه، رویکرد و نگرش خود، روند اجرایی، انتخاب آثار و حتی جهت‌گیری‌های فرهنگی جشنواره‌ها را شکل دهند. بنابراین، این اقدام در راستای تقویت شفافیت و افزایش کیفیت برگزاری رویداد‌های فرهنگی اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، از آنجا که جشنواره‌های فجر در سراسر کشور مورد توجه هستند، معرفی دبیران به موقع و با دقت بالا می‌تواند فرآیند اجرایی این جشنواره‌ها را تسهیل کند.

نادره رضایی در این باره گفت: "ما تمایل داریم دبیر سه حوزه فجر را در اختتامیه معرفی کنیم و از رسانه‌ها می‌خواهیم مطالبه‌گر ایجاد یک دبیرخانه دائمی و واقعی برای این جشنواره‌ها باشند. اگرچه امسال به دلیل شرایط خاص، برخی کار‌ها به سرعت پیش رفت، اما امیدواریم در سال‌های آینده با سرعتی منطقی و دور از شتاب‌زدگی کار کنیم. "

۷. طرح توسعه تماشاخانه سنگلج

تماشاخانه سنگلج، یکی از قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین سالن‌های تئاتر تهران، در سال ۱۳۴۴ در محله سنگلج و در ضلع جنوبی پارک شهر افتتاح شد. این تماشاخانه از همان ابتدا میزبان نمایش‌های مهم ایرانی بوده و در سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است. با تاریخچه‌ای غنی و جایگاهی مهم در تئاتر ایران، تماشاخانه سنگلج همیشه نماد هنر نمایشی ایرانی بوده و جایگاهی ویژه در دل هنرمندان و علاقه‌مندان به تئاتر دارد.

در اوایل دهه ۱۳۹۰، طرحی با عنوان «توسعه سنگلج» مطرح شد که هدف آن الحاق ساختمان مجاور تماشاخانه به مجموعه سنگلج و تبدیل آن به فضایی برای هنرهای آیینی و سنتی بود. این طرح که با حمایت هنرمندان و پیگیری‌های مدیران وقت تماشاخانه همراه بود، حتی از سوی شهردار وقت تهران نیز دستور اجرایی دریافت کرد اما متأسفانه، این طرح به مرحله اجرا نرسید و در سال ۱۴۰۳ ساختمان مجاور تماشاخانه تخریب شد. این اقدام نگرانی‌هایی را به دنبال داشت زیرا این دو ساختمان به مرور زمان به یکدیگر تکیه داده بودند و تخریب یکی از آنها می‌توانست تأثیرات منفی بر ساختار تماشاخانه سنگلج بگذارد.

با وجود تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای توسعه تماشاخانه سنگلج و استفاده از فضای مجاور برای هنرهای آیینی، به دلیل عدم اجرای به‌موقع طرح و تخریب ساختمان مجاور، این پروژه به نتیجه نرسید. این وضعیت نگرانی‌هایی را درباره حفظ و نگهداری این بنای تاریخی به‌وجود آورد.

در همین خصوص علیرضا نادعلی سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا درباره وضعیت ساخت‌وساز ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج توضیح داد: این ساختمان که کنار مرکز حقوقی شهرداری تهران واقع شده؛ قرار بود تخریب و بازسازی شود. اکنون ساخت‌وساز در حال انجام است و دوستان مدیریت شهرداری و پشتیبانی در گپ‌وگفتی به من اعلام کردند که تمامی قواعد ایمنی رعایت شده است.

وی با اشاره به اقدامات شهرداری برای مجموعه سنگلج عنوان کرد: من در گذشته برای تماشای تئاتر زیاد به سنگلج می‌رفتم و با مدیران آن تماشاخانه ارتباط خوبی داشتم. بارها بحث طرح توسعه سنگلج مطرح شده بود و در تلاش بودیم بخشی از ساختمان مجاور برای توسعه این مجموعه اختصاص پیدا کند. من نیز پیگیری‌هایی انجام دادم تا این موضوع به نتیجه برسد. در زمان شهردار اسبق محمدباقر قالیباف قول‌هایی داده شده بود که زمین مجاور برای توسعه سنگلج اختصاص پیدا کند. من این موضوع را با آقای زاکانی مطرح کردم و وی اعلام کردند در صورت ارائه مدارک معتبر، تهاتر این زمین با یک زمین دیگر امکان‌پذیر خواهد بود. حتی مدیران شهرداری را مجاب کردم که در صورت امکان، بخشی از ساختمان جدید به مجموعه سنگلج اضافه شود، اما هنوز پاسخی دریافت نشده است.

وی ادامه داد: تمامی مراحل ساخت‌وساز تحت نظارت دقیق بوده و هیچ اقدام غیرقانونی و غیراصولی صورت نگرفته است. برای بناهای اینگونه طبعا با میراث فرهنگی هماهنگی‌هایی صورت می‌گیرد و در صورت نیاز، می‌توان گزارش‌های بیشتری از اداره کل پشتیبانی شهرداری درخواست کرد تا روند کار مورد بررسی دقیق‌تری قرار گیرد.

۱۳ سال انتظار برای بازسازی یک بنای مهم تئاتری

۸. پیگیری نوسازی ساختمان اداره برنامه‌های تئاتر

ساختمان اداره برنامه‌های تئاتر که در اوایل سال ۱۳۹۰ و در دولت محمود احمدی‌نژاد به‌منظور بازسازی، تعطیل و تخریب شد، پس از گذشت بیش از یک دهه هنوز به سرانجام نرسیده است. در طول سال‌ها، این پروژه با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده و به جایی رسید که این ساختمان تاریخی به یک مخروبه در خیابان پارس تبدیل شد. علیرغم تلاش‌هایی که در دولت حسن روحانی نیز برای پیشبرد این پروژه انجام شد، روند بازسازی همچنان کند پیش می‌رفت.

در دولت سیزدهم، در تاریخ دوم اسفند ماه ۱۴۰۲، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه محمود سالاری معاون امور هنری، محمود اسلامی معاون توسعه منابع انسانی و غلامرضا نعمتی معاون اجرایی اداره‌کل هنر‌های نمایشی از ساختمان سابق اداره برنامه‌های تئاتر واقع در خیابان پارس بازدید کردند. در این بازدید، تصمیم گرفته شد که اقدامات لازم جهت مقاوم‌سازی، بهینه‌سازی و راه‌اندازی مجدد این ساختمان صورت گیرد.

این پروژه که پس از ۱۳ سال به دولت چهاردهم منتقل شده است، با هدف نوسازی این بنا و تبدیل آن به مکانی کاربردی برای تئاتر کشور در حال پیگیری است. همچنین، در نظر است که علاوه بر مقاوم‌سازی، فضای این ساختمان برای ایجاد پلاتو‌های تئاتر جدید و همچنین ساخت موزه تئاتر بهینه شود.

نکته قابل توجه این است که تئاتر در ایران همچنان فاقد موزه‌ای اختصاصی است و این پروژه می‌تواند گام بزرگی در جهت جبران این کمبود و تقویت زیرساخت‌های تئاتری کشور باشد.

انتهای پیام/