هوش مصنوعی در خدمت آموزش؛ فرصتی برای عدالت آموزشی

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری تسنیم،  آموزش، زیربنای توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای است و کیفیت آن تأثیر مستقیم بر رشد فرهنگی، علمی و اقتصادی کشورها دارد. 

در جهان امروز، فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی، فرصت‌های غیرقابل‌انکاری برای دگرگونی نظام‌های آموزشی فراهم کرده‌اند. از رفع نابرابری‌های آموزشی و تسهیل یادگیری فردی گرفته تا افزایش دسترسی به منابع در مناطق محروم، هوش مصنوعی در حال تعریف مجدد آموزش است. 

در کشور ما که چالش‌های متعددی از جمله روش‌های سنتی آموزش، عدالت آموزشی و کارایی سیستم وجود دارد، یک پلتفرم آموزشی ملی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند نقطه عطفی برای پیشرفت و شکوفایی ملی باشد. به همین خاطر  جواد تقی زاده فیروزجایی عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی دانشکده فیزیک و محقق پژوهشگاه دانش‌های بنیادی یادداشتی را با عنوان بررسی همین موضوع در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است که در ادامه می خوانید:

تمدن سازی با پیشگامی در ساخت پلتفرم آموزشی هوش مصنوعی

آموزش ستون فقرات هر جامعه‌ی رو به رشدی است که به عنوان کاتالیزوری برای نوآوری، خلاقیت و پیشرفت عمل می‌کند. امروزه فناوری آموزشی طیف گسترده‌ای از محصولات و خدمات را پوشش می‌دهد، از پلتفرم‌های یادگیری آنلاین و برنامه‌های نرم‌افزاری آموزشی گرفته تا کتاب‌های درسی دیجیتال، بازی‌های آموزشی و تخته‌های سفید تعاملی با مخاطب. برخی از نمونه‌های شرکت‌های فناوری آموزشی عبارتند از Coursera، edX، Khan Academy، Quizlet و Udacity. اگر این خلاقیت و پیشرفت در خروجی آموزش با فرهنگ و اهداف ملی و مذهبی که آن هم از طریق یک نظام آموزشی کارامد در مدارس شکل می گیرد، تقویت شود می تواند ملت های بزرگ را به یک ملت تمدن ساز در حوزه علم و فرهنگ تبدیل کند. در عصر مدرن، هوش مصنوعی (AI) فرصتی خارق‌العاده برای انقلابی در آموزش و تبدیل آن به شیوه‌هایی که قبلاً غیرقابل تصور بود، ارائه می‌دهد. در این یادداشت می خواهیم بدانیم چگونه یک پلتفرم آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند به سنگ بنای پیشرفت ملی تبدیل شود.

عمده آموزش در کشور ما به طور فیزیکی انجام می گردد؛ یعنی دانش آموزان و دانشجویان به مدارس و دانشگاه ها می روند و از طریق استاد و معلم درس می آموزند. هرچند امروزه با توسعه مدارس غیرانتفاعی و خصوصی ... بحث آموزش الکترونیک هم مطرح است ولی در مجموع آموزش کشور توسط یک انسان به عنوان معلم و استاد انجام می گردد. این شیوه سنتی آموزش در کشور مشکلاتی مانند، کیفیت تدریس، ناعدالتی جغرافیایی، هزینه های برگزاری کلاس های فیزیکی (هزینه مدارس، حقوق معلم ها، سرویس)، ناکارآمدی در آموزش های ملی و مذهبی، سنجش های ناعادلانه (کنکور)، و نظام های آموزش موازی (موسسات کنکوری) و غیره.. به دنبال دارد. حال می خواهیم بدانیم که هوش مصنوعی چه کمی به سیستم آموزش کشور ما می تواند بکند.

هوش مصنوعی به عنوان یک از جنبه های نوظهور فناوری جدید، به شکل چشمگیری در حال ورود در همه عرصه ها است. از مدیریت شهری، مشاوره، صنایع دفاعی، تحقیقات.... هرچند در کشور ما به صورت ابزاری مفید در بسیاری از خانواده های در بستر مجازی استفاده می شود ولی به صورت استراتژیک در برنامه کلان کشور برای یک هدف خاص استفاده نشده است. برای اینکه تاکید کنم که چرا ساخت یک پلتفرم ملی آموزش از طریق هوش مصنوعی یک نیاز ملی و استراتژیک کشور است ابتدا چند مورد از مزایای هوش مصنوعی در آموزش را ذکر می کنم:

شخصی‌سازی یادگیری: هوش مصنوعی می‌تواند محتوا و استراتژی‌های آموزشی را متناسب با نیازهای فردی، سبک‌های یادگیری و سرعت یادگیری زبان‌آموزان تطبیق دهد و تضمین کند که هیچ دانش‌آموزی عقب نمی‌ماند. این کار برای یک آموزگار که یک کلاس چند ده نفری را مدیریت می کند عملا غیر ممکن است.

گسترش دسترسی: ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند با دسترسی به مناطق دورافتاده و محروم کشور، ارائه منابع به زبان‌های مختلف و تطبیق دانش‌آموزان دارای معلولیت از طریق فناوری‌های کمکی مانند تبدیل گفتار به متن و رابط‌های تطبیقی، شکاف‌های دسترسی استانهای محروم را پر کنند.

افزایش کارایی: هوش مصنوعی با خودکارسازی وظایف روتین مانند نمره‌دهی، برنامه‌ریزی و کارهای اداری، به مدارس اجازه می‌دهد تا بر تدریس معنادار، مربیگری و پرورش خلاقیت تمرکز کنند.

تسهیل یادگیری مادام‌العمر: پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند فرصت‌های یادگیری مداوم و بر اساس تقاضا را برای افراد در هر سنی فراهم کنند و مهارت‌آموزی و سازگاری با بازارهای شغلی در حال تحول را تقویت کنند.

بروز رسانی مطالب: به روزرسانی یک پلتفرم آموزشی هوش مصنوعی راحت از بروزرسانی اطلاعات چند صد هزار نفری معلم در کشور می باشد مضاف براینکه باید هزینه ای ضمن خدمت هم لحاظ شود.

فعال کردن بینش‌های مبتنی بر داده: از طریق تجزیه و تحلیل پیش‌بینی‌کننده، هوش مصنوعی می‌تواند شکاف‌های یادگیری را شناسایی کند، مداخلات را توصیه کند و برنامه‌های درسی را بهینه کند و منجر به نتایج آموزشی بهتر شود.

ارائه درست مطالب ملی و مذهبی: بخشی از رسالت آموزش کشور تقویت باور های ملی و مذهبی، عرق ملی، پاسخ درست به شبهات بیگانگان، تحلیل درست عقلانی از مسائل فرهنگی و سیاسی کشور متناسب با سطح دانش آموز است که یک پلتفرم هوش مصنوعی می تواند این کار را بدرستی انجام دهد.

البته ابزارهای هوش مصنوعی در آموزش بدون چالش نیست؛ مثلا:

نگرانی‌های عدالت: اگر ابزارهای هوش مصنوعی به دلیل محدودیت‌های زیرساختی یا موانع اجتماعی-اقتصادی برای همه در دسترس نباشند، شکاف دیجیتال می‌تواند نابرابری‌ها را تشدید کند.

معضلات اخلاقی: مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، سوگیری الگوریتمی (تقویت کلیشه‌ها یا طرفداری از برخی گروه‌های جمعیتی) و سوءاستفاده احتمالی از هوش مصنوعی در نظارت، نگرانی‌های قابل توجهی را ایجاد می‌کند.

اتکای بیش از حد به فناوری: وابستگی بیش از حد به هوش مصنوعی می‌تواند تعامل انسانی را کاهش دهد و توسعه مهارت‌های اجتماعی-عاطفی، همکاری و تفکر انتقادی را تضعیف کند.

جابجایی شغلی: اتوماسیون ممکن است تقاضا برای نقش‌های سنتی تدریس را کاهش دهد و نیاز به آموزش مجدد نیروی کار و تعدیل سیاست‌ها برای کاهش اختلالات شغلی را ضروری سازد.

البته حل چالش های بالا برای نظام آموزشی، بسیار اسانتر از چالش های نظام آموزشی سنتی است.

حال ببینیم چگونه یک پلتفرم آموزشی هوش مصنوعی می‌تواند به پیشرفت ملی کمک کند. با وجود این چالش‌ها، توسعه استراتژیک یک پلتفرم آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند تغییرات دگرگون‌کننده‌ای را برای یک کشور ایجاد کند. به طور مثال:

پرورش نیروی کار آموزش‌دیده: با ارائه آموزش تطبیقی ​​و با کیفیت بالا، یک پلتفرم هوش مصنوعی می‌تواند شهروندان را به مهارت‌های آماده برای آینده مجهز کند و اشتغال‌پذیری و رقابت اقتصادی را افزایش دهد.

پر کردن شکاف‌های آموزشی: هوش مصنوعی می‌تواند با دسترسی به جوامع روستایی و حاشیه‌نشین، کاهش نابرابری‌ها و تقویت رشد فراگیر، یادگیری را دموکراتیک کند.

تشویق نوآوری: می دانیم که خلاقیت و نوآوری مهمترین عنصر در هر مهارتی است که در عصرفناوری لازم است. حل مسئله و یادگیری تعاملی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند نسلی از نوآوران را پرورش دهد و ملت را به عنوان، کارآفرین در تحول دیجیتال قرار دهد.

افزایش آگاهی مدنی: ادغام اخلاق، پایداری و آموزش مدنی در پلتفرم‌های هوش مصنوعی می‌تواند شهروندانی مسئول و آگاه به مسائل جهانی را پرورش دهد که به رفاه اجتماعی کمک می‌کنند.

بهبود کارایی در سیستم‌های آموزشی ملی: دولت‌ها می‌توانند از تجزیه و تحلیل هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی تخصیص منابع، اصلاح سیاست‌ها و سنجش تأثیر آموزشی در مقیاس بزرگ استفاده کنند.

کاهش هزینه نظام آموزشی: چند سالی است که مسائل مالی نظام آموزشی کشور را تحت حاشیه قرار داده است. مسائلی مانند ناراضایی حقوقی معلمان و اساتید، و مهاجرت اساتید، ضعف زیرساخت های اموزشی و غیره. هوش مصنوعی می تواند صرفه جویی عمده ای در هزینه نظام آموزشی کشور به همراه داشته باشد.

در پایان باید ذکر شود که ایجاد یک پلتفرم آموزشی هوش مصنوعی صرفاً یک تلاش تکنولوژیکی نیست، بلکه گامی آینده‌نگرانه به سوی ساختن تمدنی مبتنی بر دانش، برابری و نوآوری است. امروزه در مقطعی از زمان هستیم که اگر به سرعت حرکت نکنیم، کاربر نظام آموزشی هوش مصنوعی نظام های دیگر خواهیم بود و همانطور که می دانیم پس گرفتن مرجعیت در فضای مجازی عملا سخت و غیر ممکن خواهد بود. این یعنی علوم انسانی ما تحت حاکمیت کشور های دیگر مدیریت می شود، یا براحتی بتوانند مسائل بومی فرهنگی، مذهبی، ملی و حتی امنیتی را با سوار شدن بر افکار جوانان ما برای اهداف خودشان سوق دهند. بخصوص در کشور ما، برای پیاده سازی اهداف انقلاب اسلامی که قرار است ارزش های اسلامی را به عرصه علم و فرهنگ و پیشرفت کشور همراه داشته باشد و الگویی در عرصه جهانی باشد. در اینجا نیاز است که نهاد های حاکمیتی مانند، شورای عالی فضای مجازی، وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی فوریتی یرای دستور کار ساخت یک پلتفرم آموزشی به عنوان یک طرح ملی را در دستور کار قرار دهند که به مرور زمان آنرا تکمیل کنند.

انتهای پیام/